Rzeczownik banda jest zapożyczeniem właściwym, co oznacza, że do polszczyzny zostały przejęte z obcego źródła zarówno jego forma, jak i znaczenie. Wyraz ten jest notowany w Słowniku staropolskim (Warszawa 1953–2002). Występuje jako zapożyczenie z języka niemieckiego w wariantach: *bant, *banta i banda (oryg. niem. Band), co pokazuje, że – w zależności od zabytku rękopiśmienniczego – pożyczka mogła mieć charakter zarówno brzmieniowy (por. bezdźwięczny wygłos w formie *bant), jak i graficzny. Wyraz ten oznaczał wówczas ‘obręcz, opaskę’, por. np.

• Słupy dwá [...] od siebie ná dwie stopie wiązał/ ktore káfarem w wodę wpusczał/ y bábámi wbiiał [...] pochyło y wyniosło/ że iákoby szły po wodzie. Przeciwko tym drugie dwa [...] stáwiał. A ná te potym lochy/ miąższe iáko dwie stopie záwciągał/ ktore z słupámi wedle potrzeby/ po oboiey stronie dwoymi bantami z końcow uymował. [Juliusz Cezar, O wojnie francuskiej…, tłum. A. Wargocki, Kraków 1608]

Znaczenie to ewoluowało w polszczyźnie i uległo daleko idącemu zawężeniu. Współcześnie wyraz banda odnosimy do ‘ogrodzenia torów wyścigowych, saneczkowych i lodowisk, którego funkcją jest zabezpieczenie przed wypadaniem zawodników, pojazdów lub krążka na widownię’ oraz ‘listwy wokół stołu bilardowego’.

Wyraz banda pojawia się także w Słowniku języka polskiego autorstwa Samuela Bogumiła Lindego (Warszawa 1807–1814). Jest opisywany jako pożyczka z języka niemieckiego lub francuskiego (pierwotnie z włoskiego). Występuje w dwóch zasadniczych znaczeniach:

1) ‘zorganizowana grupa ludzi popełniających czyny niezgodne z prawem, szajka’, por. np.

• Rankiem samym z rozpyrzchnionych złapany Hryckowski, erszt [!] tej bandy, Drugich dwóch z tejże bandy, obskoczywszy onych circum circa, przyprowadzili. [Hieronima Floriana Radziwiłła diariusze i pisma różne, 1747–1756]

2) ‘zorganizowana grupa ludzi biorących udział w jakiej uroczystości, jakim wydarzeniu, odróżniających się strojem lub noszeniem masek; gromada, kompania, towarzystwo’, por. np.

• Processerunt niebawiąc Nayiaśn. Krolestwo Ichmość dwoma Bandami, iednę Krol [...], á drugą Krolowa Jeymć z [...] Damami Dominami bez Maszek induti do Izby Senatorskiey wprowadzili [...]. [„Gazeta Polska” 1736]

Przytoczony powyżej przykład pisowni wyrazu banda od wielkiej litery – charakterystycznej dla rzeczowników niemieckich – wskazuje, że dla części piszących była to pożyczka graficzna.

Oba powyższe znaczenia przetrwały do współczesności. Słowniki nadal definiują bandę jako: 1) ‘zorganizowaną grupę przestępców’ (por. banda gangsterów, oszustów, przemytników, złodziei; członek, herszt, szef bandy; banda plądruje, grasuje, napada); 2) ‘grupę zżytych ze sobą ludzi, których łączą wspólne zainteresowania lub poglądy’ (por. zgrana, wesoła banda; iść, jechać, pójść bandą; tworzyć zżytą bandę).

Ze znaczeń tych we współczesnej polszczyźnie wyewoluowały dwa dalsze, potoczne znaczenia rzeczownika banda: 1) ‘grupa ludzi zachowujących się hałaśliwie i/lub agresywnie (por. młodociana, osiedlowa banda; banda łobuzów, wyrostków); 2) ‘grupa ludzi godnych lekceważenia’ (por. banda cwaniaków, idiotów, kretynów).