czarownica

czarownica
31.03.2009
31.03.2009
Witam!
Chciałbym się dowiedzieć, jaka jest dokładna geneza słowa czarownica w języku polskim. Z jakich czasów i ewentualnie języków pochodzi?
Pozdrawiam.
Czarownica jest wyrazem rodzimym, polskim, poświadczonym dość wcześnie, bo już w tekstach z XV w. występowała w znaczeniu ‘czyniąca czary; kobieta rzucająca uroki, guślarka’. Jest to rzeczownik utworzony od przymiotnika czarowny (XV w.) ‘czyniący czary’ formantem -ica, derywowany sufiksem -ny od czasownika czarować (XV w.) ‘czynić czary, rzucać uroki’, wtórnie ‘wzbudzać zachwyt’ (XIX w., zapewne pod wpływem fr. charmant) i najnowsze ‘oszukiwać, wprowadzać w błąd’, a ten z kolei od rzeczownika czar (XV w.), z prsł. *čarъ.
Przykłady użyć wyrazu czarownica: „Czarownice szatanami mamią i mniemają, aby nocą na bydle jeździły i po rozmaitych się miejscach włóczyły” (P. Skarga); „O północy czarownice na ożogu [tzn. na pogrzebaczu – Red.] lecą przez kominy. Na rozstajnie, na bagna i na Łysą górę” (F. Zabłocki); „Gdy deszcz ustał w maju, czarownica przyczyną; zdechł wół jeden drugi, czarownicę winią.” (K. Opaliński). W końcu także „Czarownica, brzydkie i złe babsko.” (S. B. Linde).
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego