W większości języków łacińska nazwa Roma posiada podobnie brzmiące odpowiedniki, np. ang. Rome, fr. Rome, lit. Roma, a nawet chiń. luo.ma. Inaczej rzecz się przedstawia w językach słowiańskich (por. ros. Рим, czes. Řím, pol. Rzym, białorus. Рым, chorwackie Rim itd.) i w języku irlandzkim, gdzie ta nazwa ma postać An Róimh. Wyjaśnienia tego stanu mogą być co najmniej dwa: albo o z jakiegoś powodu przeszło w i (co bez mocnych argumentów wydaje się bardzo dziwne), albo pierwotna wymowa tego segmentu była dyftongiczna, nie [o], ale [oi], a dyftong z kolei na gruncie słowiańskim w wyniku działania prawa sylaby otwartej przechodził w samogłoskę i. Tę drugą hipotezę zdaje się potwierdzać irlandzka wersja tej nazwy; nie jest to jednak ze względu na odosobnienie ślad wystarczający do tego, aby można było zbudować na nim spójne wyjaśnienie. Aleksander Brückner podaje, że włoskie om, on przechodziło stale w im, in, czego dowodzą przykłady Jakin < Ankona, Labin < Albona, Skradin < Skardona, Nin < Nona. Brückner jednak, nie podając argumentów, które doprowadziły do takiej zmiany, niczego nie wyjaśnia, a wręcz zaciemnia obraz.
Ciekawych wniosków dostarczają derywaty tej nazwy w języku niemieckim, w którym samogłoska o ulega ścieśnieniu, por. römisch ‘rzymski’, Römer ‘Rzymianin’. W zwulgaryzowanej łacinie długie o nie tylko w derywatach, ale również w wyrażeniu Roma wymawiane było wyżej niż w łacinie klasycznej, prawdopodobnie jak długie u, co potwierdzają m.in. arabsko-osmańskie (rūmī ‘wschodniorzymski, grecki’) i staroujgurskie (rumi ‘rzymski’) tłumaczenia greckiego przymiotnika romaios ‘rzymski’ (zapożyczonego rzecz jasna z łaciny i być może wymawianego w tym czasie jako roumaios), a wreszcie i wyrazy słowiańskie (do których leksem ten wszedł za pośrednictwem języka greckiego). Indoeuropejskie długie u na gruncie języków słowiańskich przechodziło w y, które z kolei w późniejszej fazie rozwoju języków słowiańskich w wielu wypadkach zbliżało się artykulacją do palatalizującej głoski i, stąd właśnie staro-cerkiewno-słowiańska postać Rimъ (z twardym jerem na końcu) i zbliżone do tej nazwy odpowiedniki w innych językach słowiańskich. Inicjalna głoska [ž] w języku polskim i [ř] w czeskim to efekt rozwoju w tych językach spalatalizowanego r (por. ros. река [rieka] – pol. rzeka).