dom publiczny

dom publiczny
2.05.2011
2.05.2011
Szanowni Państwo,
jaka jest etymologia wyrażenia dom publiczny? Początkowo byłem przekonany, że to kalka z języka angielskiego, tam jednak wyrażenie to ma inne znaczenie ('tawerna', 'zajazd'), lecz w takim znaczeniu – ze znanych mi publikacji – odnotowuje je tylko Słownik warszawski, a i w nim znaczenie to zostało potraktowane jako drugorzędne i oznaczone kwalifikatorem „mało używane”. Zatem w jaki sposób powstało współczesne rozumienie tego wyrażenia?
Słownik eufemizmów angielskich (Johna Ayto) rzeczywiście nie zawiera wyrażenia public house, informuje jednak, że dawniej najbardziej popularną nazwą zastępczą dla słowa brothel był po prostu house, czyli 'dom'. Pojawiał się w takich wyrażeniach, jak dom złej sławy, dom uciech lub dom grzechu. Także słownik polskich eufemizmów (Anny Dąbrowskiej) ma kilka podobnych nazw, np. dom nierządny, dom pod czerwoną latarnią, dom rozkoszy. Przy wyrażeniu dziewczyna służąca publicznej rozkoszy autorka wskazuje na źródło staropolskie, co by sugerowało, że dom publiczny ma genealogię łacińską. Nie jestem w stanie tego obecnie sprawdzić, może Pan jednak pójść za odsyłaczem bibliograficznym podanym przez A. Dąbrowską (Z. Kuchowicz, Obyczaje staropolskie XVII–XVIII wieku, Łódź, 1975) albo przejrzeć książki na temat historii prostytucji. Jeśli nakład pracy wydaje się Panu za duży, można poprzestać na informacji ze słownika etymologicznego Andrzeja Bańkowskiego, gdzie w haśle publiczny czytamy:
Szerzy się od XVIII-2 [tzn. od 2. połowy XVIII w.] za fr. public, zwłaszcza w utartych zwrotach, jak np. wystawić na widok publiczny (= exposer à la vue publique), dom publiczny (= maison publique).
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego