językoznawstwo polskie

językoznawstwo polskie
17.11.2004
17.11.2004
Witam.
Chciałbym dowiedzieć się cośkolwiek o historii polskiego językoznawstwa: od kiedy taka dziedzina nauki istnieje, kto jako pierwszy się tym w Polsce zajmował oraz kiedy wydano pierwszy polski słownik ortograficzny?
Dziękuję serdecznie i pozdrawiam redakcję.
Dziedziną nauki jest językoznawstwo, zaś językoznawstwo polskie tym się wyróżnia, że jest uprawiane w naszym kraju. Daty powstania takiej dziedziny wiedzy nie sposób podać, mogę jedynie powiedzieć, że naukę o języku uprawiano już w starożytnej Grecji, co prawda głównie w ramach filozofii i filologii, a znakomite wyniki osiągnięto w tym zakresie w starożytnych Indiach.
Wiele też zależy od tego, jak będziemy termin językoznawstwo rozumieć. Jest to jednak skomplikowana sprawa, więc nie da się jej objaśnić w tym miejscu. Zwykle uznaje się, że jako samodzielna dyscyplina naukowa powstało w XIX w. Podobnie też w Polsce, przy czym nie można stwierdzić, kto „jako pierwszy się tym w Polsce zajmował”. Chętnie natomiast wymienię wybitnych (w skali światowej) polskich językoznawców z tego okresu – Jana Baudouina de Courtenay (1845–1929) i Mikołaja Kruszewskiego (1851–1887).
Pytanie o pierwszy polski słownik ortograficzny jest równie trudne. Należałoby w tym kontekście wymienić Jakuba Parkoszowica (I poł. XV w.), twórcę traktatu o ortografii polskiej (ok. 1440), bo choć nie był autorem słownika, chciał doprowadzić do unormowania pisowni, co przecież jest celem autorów słowników tego rodzaju. Pierwszym polskim słownikiem z wyrazem ortograficzny w nazwie był najprawdopodobniej Słownik ortograficzny z dodatkiem niepolskich wyrazów i wyrażeń Antoniego Jerzykowskiego, wydany w Poznaniu w 1885 r.
Cieszę się, że interesuje Pana to zagadnienie, polecam lekturę Encyklopedii języka polskiego pod red. Stanisława Urbańczyka i Dziejów językoznawstwa w zarysie Adama Heinza.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego