ksiądz

ksiądz
26.11.2004
26.11.2004
Witam serdecznie!
Niedawno znajomy poinformował mnie, że współczesny wyraz ksiądz pochodzi od dawnego książ, co oznaczało ponoć diabła, demona, ucieleśnienie zła. Czy rzeczywiście mamy do czynienia z aż taką ironią?
Pozdrawiam.
Nie, nie mamy tutaj do czynienia aż z taką zmianą znaczeniową. Wszyscy etymolodzy zgodnie twierdzą, że pochodzenie wyrazu ksiądz jest następujące: w języku polskim (podobnie jak w innych językach słowiańskich) jest to wyraz odziedziczony z prasłowiańskiego kъnędzь ‘władca kraju, panujący’. Natomiast do języka prasłowiańskiego został zapożyczony z języka staro-górno-niemieckiego kuning. Wyraz jest obecny do dziś w wielu językach germańskich, por. niem köning, hol. koning, szwedz. kung, ang. king. Należy zatem do internacjonalizmów.
Od końca XIV w. bywa w polszczyźnie używany jako tytuł grzecznościowy w odniesieniu do osób duchownych (a nie władców świeckich). Ta zmiana dokonała się zapewne pod wpływem przesunięć znaczeniowych w czeskim kněz ‘książę, władca’ w kněz ‘ksiądz, kapłan’ – tu bowiem była uwarunkowana czynnikami pozajęzykowymi, historycznymi.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego