lonek

lonek

21.10.2023
21.10.2023

Na Górnym Śląsku, w gwarze, ale może również już jako regionalizm, używane jest określenie „lonek” (np. lonek wusztu – kawałek kiełbasy). Czy to słowo jest pochodzenia staropolskiego? Czy ono jest polskie?

Bardzo dziękuję za odpowiedź.

Wyraz lonek nie jest pochodzenia staropolskiego. Słowniki etymologiczne datują notacje tego rzeczownika na okres od XV do XVIII w., podając jako jego podstawę średnio-górno--niemieckie lon, lun ‘zatyczka, kołek w osi’. Z kolei S.B. Linde w swym Słowniku języka polskiego (1807-1814) podaje hasło lon ‘kołek żelazny, pręt’ z niem. lahn, lan. Należy zatem przyjąć, że górnośląski lonek ma podstawę etymologiczną niemiecką (lan / lahn / lon / lohn / lun), do której dodano polski przyrostek –ek w wyniku adaptacji morfologicznej tego wyrazu do języka polskiego, czyli – w tym wypadku – polskiej gwary śląskiej. Ponieważ procesy adaptacyjne zaszły już w odległej przeszłości i wyraz ten jest dobrze wkomponowany w polski system gramatyczny (słowotwórstwo, fleksja, składnia) należy uznawać go za wyraz polski o ograniczonym regionalnie (terytorialnie) zasięgu tak jak wiele innych zapożyczeń słownikowych z języków obcych. Trzeba bowiem pamiętać o tym, że co najmniej 10% zasobu leksykalnego polszczyzny stanowią wyrazy obcego pochodzenia. Podobnie jest zresztą także w innych językach europejskich.

Stanisław Dubisz
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego