na pewno

na pewno
27.05.2008
27.05.2008
Dzień dobry!
Mam pytanie dotyczące słowa na pewno. Dlaczego zapisujemy je osobno? Jakie jest jego źródło i jak wygląda rekonstrukcja prasłowiańska? Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam.
Wyrażenie na pewno składa się z przyimka na i dawnej formy B. lp. rodzaju nijakiego przymiotnika pewno (stąd pisownia rozłączna, por. analogiczne na nowo, na okrągło, na prawo). Przymiotnik ten (utworzony od rzeczownika *pъva ‘pewność, ufność’ formantem *-ьnъ, *-ьna, *-ьno) miał postać r.m. *pъvьnъ ( stąd pol. pewien), r.ż. *pъvьna (stąd pol. pewna), w r.n. *pъvьno (stąd pol. pewno) i znaczenie ‘godny zaufania, niezawodny, niewzruszony’. Odmieniał się według deklinacji rzeczownikowej, tzn. r.m. pewien, -a… jak bochen, -a… ; r.ż. pewna, -y… jak panna, -y…; r.n. pewno, -a… jak: miasto, -a
Z tego modelu odmiany zachowało się niewiele form, por. pewien (M. lp. r.m.), pewno (M. = B. lp. r.n.), pewnie (Ms lp. r.m. i n.). Pozostałe wyszły z użycia.
Upowszechniła się natomiast nowsza odmiana przymiotników, tzw. zaimkowa, złożona, tzn. *pъvьnъ+, skąd pewny; *pъvьnъ+ja, skąd pewna; *pъvьnъ+je, skąd pewne. Występuje do dziś.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego