niczego sobie

niczego sobie

15.01.2024
15.01.2024

Skąd wziął się zwrot „niczego sobie”?

Przykład użycia: Kiedy mi o nim opowiadałaś, wyobrażałam sobie paskudnego brzydala, ale jest niczego sobie!

Czy jest on skróceniem jakiegoś dłuższego wyrażenia? Czy jest on powiązany z konstrukcją „nic sobie z czegoś nie robić”?

Przywołane w pytaniu wyrażenie stanowi notowany od stosunkowo dawna frazeologizm (często opatrywany kwalifikatorem: potoczny), który występuje w funkcji przysłówka (w zn. ‘całkiem nieźle, w porządku’ por. np. wyglądało to [jak?] niczego sobie; wiodło się mu [jak?] niczego sobie) oraz przymiotnika (w zn. ‘będący w porządku, do zaakceptowania’, por. np. facet [jaki?] niczego sobie; muzyka [jaka?] niczego sobie). Wyrażenie składa się z dwóch członów, z których pierwszy to forma słowa nic, odnoszącego się do czegoś, czego nie ma, a drugi – to celownik zaimka, który nie ma mianownika i wyraża samozwrotność. Znaczenie omawianego tu frazeologizmu można byłoby sparafrazować następująco: „niczego temu czemuś lub komuś nie brakuje, jest sobie i jest uznawany za dobry”. Zaimek sobie występuję także we frazeologizmach o znaczeniu przeciwnym wobec wyrażenia tu omawianego, por. tak sobie (‘nie najlepiej, jako tako, nie bardzo’) i taki sobie (‘niewyróżniający się niczym szczególnym’).

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego