obrzympała
Chciałbym się od Państwa dowiedzieć czegoś o etymologii wyrazu obrzympał (może obrzympała?). Spotkałem się z nim w filmie Wniebowzięci z niezapomnianym duetem Himilsbach-Maklakiewicz. Było to w dialogu dwóch dorożkarzy, z których jeden zadaje pytanie: „Na kogo czekasz?”, drugi zaś odpowiada: „Na takich dwóch obrzympałów”.
Za wszelkie informacje na ten temat z góry serdecznie dziękuję.
Kamil Jaśkiewicz
17.12.2003
17.12.2003
Dzień dobry! Chciałbym się od Państwa dowiedzieć czegoś o etymologii wyrazu obrzympał (może obrzympała?). Spotkałem się z nim w filmie Wniebowzięci z niezapomnianym duetem Himilsbach-Maklakiewicz. Było to w dialogu dwóch dorożkarzy, z których jeden zadaje pytanie: „Na kogo czekasz?”, drugi zaś odpowiada: „Na takich dwóch obrzympałów”.
Za wszelkie informacje na ten temat z góry serdecznie dziękuję.
Kamil Jaśkiewicz
Niestety, niewiele mogę powiedzieć na temat wyrazu obrzympał(a). Jest to zapewne wyraz złożony (por. stpol. i gwarowe obrzym- 'olbrzym' oraz pała 'głowa'), utworzony na wzór świszczypała, skurczypała (zapisane w słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego), o silnym nacechowaniu ekspresywnym, nowy.
Serdecznie pozdrawiam
— Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
Obrzępała to jeden z bardzo wielu wyrazów gwarowych, który w ostatnich latach przez polszczyznę podmiejską i miejską przeniknął do języka ogólnego. Słowo to pochodzi od czasowników obrzępić lub obrzępać ‘postrzępić (zwykle w odniesieniu do odzieży)’, notowanych przez dialektologów w połowie XX w. z okolic Łęczycy, Sieradza i Konina (dane z kartoteki Słownika gwar polskich IJP PAN w Krakowie).
Wyraz obrzępała (-ym- w przytoczonym dialogu filmowym jest gwarowym odpowiednikiem ortograficznego -ę-) utworzono za pomocą przyrostka -ał(a), jak np. guzdrała, jąkała, bazgrała czy krzykała. W polszczyźnie miejskiej wyraz obrzępała zanotował już w 1975 r. Janusz Anusiewicz, współautor z Jackiem Skawińskim Słownika polszczyzny potocznej (PWN, 1996), wyraźnie w związku z obrzępać: ‘człowiek chodzący w podartym, zniszczonym, nędznym ubraniu’. Obrzępałę odnajdujemy również w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza (PWN, 2003), gdzie zdefiniowano go następująco: „pot. posp. osoba nieokrzesana i mająca niechlujny wygląd”. Z poszukiwań internetowych wynika, że można by powyższe definicje obrzępałów (obrzępał) uzupełnić o komponent ‘nie stroniąca od alkoholu’.
Serdecznie pozdrawiam
— Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
Obrzępała to jeden z bardzo wielu wyrazów gwarowych, który w ostatnich latach przez polszczyznę podmiejską i miejską przeniknął do języka ogólnego. Słowo to pochodzi od czasowników obrzępić lub obrzępać ‘postrzępić (zwykle w odniesieniu do odzieży)’, notowanych przez dialektologów w połowie XX w. z okolic Łęczycy, Sieradza i Konina (dane z kartoteki Słownika gwar polskich IJP PAN w Krakowie).
Wyraz obrzępała (-ym- w przytoczonym dialogu filmowym jest gwarowym odpowiednikiem ortograficznego -ę-) utworzono za pomocą przyrostka -ał(a), jak np. guzdrała, jąkała, bazgrała czy krzykała. W polszczyźnie miejskiej wyraz obrzępała zanotował już w 1975 r. Janusz Anusiewicz, współautor z Jackiem Skawińskim Słownika polszczyzny potocznej (PWN, 1996), wyraźnie w związku z obrzępać: ‘człowiek chodzący w podartym, zniszczonym, nędznym ubraniu’. Obrzępałę odnajdujemy również w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza (PWN, 2003), gdzie zdefiniowano go następująco: „pot. posp. osoba nieokrzesana i mająca niechlujny wygląd”. Z poszukiwań internetowych wynika, że można by powyższe definicje obrzępałów (obrzępał) uzupełnić o komponent ‘nie stroniąca od alkoholu’.
Artur Czesak, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków