oporny na coś
Proszę o konsultację odnośnie poniższego zdania z przymiotnikiem oporny:
„Wariant Arcturus ma być bardziej zakaźny niż jego poprzednicy. Może być także oporny na odporność nabytą dzięki szczepieniom lub przebytym w przeszłości infekcjom.”
Wirus oporny na odporność – wydaje mi się być błędem zarówno logicznym oraz złego użycia znaczenia słowa oporny. Proszę o pomoc.
We współczesnej polszczyźnie mamy dwie konstrukcje składniowo-frazeologiczne z przymiotnikiem oporny i przyimkiem na:
- ktoś oporny na coś – ‘taki, którego trudno do czegoś przekonać’, por. uczeń oporny na wiedzę, człowiek oporny na zmiany;
- coś oporne na działanie czegoś – ‘niepoddający się działaniu leczenia ani leczniczych środków chemicznych’, por. prątki oporne na leczenie, bakterie oporne na antybiotyki.
Druga z powyższych konstrukcji jest właściwa dla języka medycznego, lecz przywołane w pytaniu wyrażenie *wirus oporny na odporność nie realizuje właściwie tego schematu. Konotuje on bowiem w funkcji dopełnienia albo rzeczownik leczenie i jego synonimy, albo rzeczownik lek oraz jego synonimy i hiponimy. Tymczasem odporność (na infekcje) to określenie stanu fizjologicznego. Mamy zatem do czynienia z błędem w zakresie łączliwości leksykalnej. Całe drugie zdanie wymaga przeredagowania, por.
- Wariant Arcturus ma być bardziej zakaźny niż jego poprzednicy. Ani szczepienia uodparniające na wcześniejsze warianty wirusa, ani odporność nabyta wskutek przebytych w przeszłości infekcji mogą nie stanowić w tym wypadku wystarczającej bariery ochronnej.
