poranek
Mam pytanie dotyczące słowa „poranek”. Zastanawia mnie jego pochodzenie, skąd pochodzi przedrostek „po”? Następnie, definicja słownikowa mówi, że poranek następuje po wschodzie słońca, więc czy poprawne jest stwierdzenie, że poranek jest po brzasku, skoro znaczenie słowa brzask to: 1. «światło widoczne na niebie przed wschodem słońca» 2. «odblask rzucany na coś przez źródło światła»? Spotkałam się również z interpretacją poranka związaną z trybem życia, co ma według mnie uzasadnienie.
W języku polskim na określenie wczesnej pory dnia, godzin przedpołudniowych występują trzy synonimy: rano, ranek, poranek. Wyrazem podstawowym jest rano, od którego derywowany został ran-ek, który z kolei stał się podstawą formacji po-ranek. Nie doszukiwałbym się jakichś niuansowych różnic znaczeniowych między tymi wyrazami, bo nie mają one charakteru systemowego lecz kontekstowy. Przedrostek po- (mający genezę przyimkową) występuje niejednokrotnie w formacjach przysłówkowych, przymiotnikowych i rzeczownikowych, w których interpretacji znaczeniowej można dostrzegać wyrażenie przyimkowe, np. pobrzeże — to, co jest wzdłuż brzegu (= po brzegu); poniedziałek — to, co jest po niedzieli; pomost — to, co jest podobne do mostu; poranek– to, co jest wtedy, gdy jest ranek, rano.
