sofa i krem

sofa i krem

26.12.2023
26.12.2023

Szanowni Państwo,

sofa z funkcją spania – bardzo częsty zwrot w sklepach meblowych. Moim zdaniem sugeruje, że to sofa śpi. Czy to kalka z angielskiego, niemieckiego? Dawniej sofa mogła być rozkładana. Czy powinniśmy tolerować takie zwroty, podobnie jak „krem dedykowany dla/do skóry suchej”, którego chyba nie da się już pokonać?

Z pozdrowieniami

HP

Wyrażenie sofa z funkcją spania jest kalką strukturalną (składniowo-frazeologiczną) z angielszczyzny, por. sofa with sleeping function. Cały ambaras z tym wyrażeniem wynika z tego, że w polszczyźnie (tudzież w innych językach) rzeczownik sofa oznaczał pierwotnie ‘wygodny, miękki, wyściełany mebel z oparciem, na którym może siedzieć kilka osób lub może polegiwać jedna osoba’. Był to zatem mebel nierozkładany, przeznaczony do siedzenia, ewentualnie polegiwania za dnia. Nie był natomiast przeznaczony do spania. Obecnie, kiedy meble – m.in. z uwagi na mały metraż mieszkań – stały się wielofunkcyjne, zaistniała konieczność rozszerzenia znaczeń tradycyjnych określeń. Czyni się to właśnie poprzez dodanie do określenia głównego jakichś informacji charakteryzujących nowo pełnione funkcje. Najczęściej są to mało udane kalki strukturalne z angielszczyzny, por. np. kanapa z możliwością zastosowania elektrycznej funkcji relaks. Określenia tego typu powinny być ograniczone do profesjolektu osób zajmujących się projektowaniem, produkcją i sprzedażą mebli. Mieściłyby się zatem w tzw. normie profesjonalnej, która – z zasady – pozostaje poniżej normy wzorcowej. W odmianie ogólnej polszczyzny – w normie wzorcowej – o sofie czy kanapie, którą się rozkłada i może także służyć do spania, powinniśmy mówić i pisać: sofa rozkładana, kanapa rozkładana.

O ograniczonym zakresie użycia czasownika dedykować i imiesłowu dedykowany w polszczyźnie oraz o braku zgody na użycie przyimka dla w kontekście kremu i części ciała, do których kosmetyk ten jest przeznaczony, pisano już wielokrotnie, więc nie będziemy się powtarzać. Jedyne poprawne konstrukcje to: krem (przeznaczony) do ciała, do rąk, do stóp, do twarzy; do golenia, do depilacji, do opalania; do skóry dojrzałej; do cery mieszanej/ suchej/ tłustej, ale: krem (przeznaczony) dla dzieci, dla mężczyzn, dla alergików.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego