Wyraz statek jest wyrazem rodzimym o genezie prasłowiańskiej: psł. *statъkъ‘porządek’, ‘mienie, majątek, dobytek’ < psł. *statъ imiesłów bierny < psł. *stati ‘stanąć, zatrzymać się, podnieść się’. Pierwotne zatem znaczenie tego rzeczownika miało charakter konkretny, materialny i określało podstawy ludzkiego bytu. To znaczenie podlegało ewolucji w dwóch kierunkach. Z jednej strony długo zachowywał się składnik znaczeniowy ‘mienie, dobytek, majątek’ (XIV-XV w.), przy czym podlegał on modyfikacjom, które były spowodowane zmianami realiów określających te materialne wartości. Wynikiem zawężenia tego znaczenia są parafrazy ‘narzędzia, naczynia, przybory’ (XV w.), a następnie ‘jednostka pływająca, okręt’ (od XVII w.). Z drugiej strony ewolucja znaczenia pierwotnego polegała na jego metaforyzacji i uabstrakcyjnieniu, co prowadziło do interpretacji ‘stateczność, powaga, obyczajność, postępowanie moralne’ (XV-XVI w.). Ze znaczeń „materialnych” pozostało w polszczyźnie to ostatnie ‘duży obiekt pływający, okręt’ oraz przestarzałe, a także regionalne, określenie statki (bez liczby pojedynczej) ‘naczynia stołowe’; por. również do-statek ‘dobrobyt, zamożność, bogactwo’. Statek w znaczeniu abstrakcyjnym w XX w. ustąpił ostatecznie miejsca swym derywatom stateczność, stateczny.