w try miga

w try miga
30.05.2005
30.05.2005
Witam serdecznie. Moje pytanie dotyczy określenia w try miga. Chciałabym się dowiedzieć, jakie jest źródło pochodzenia tego zwrotu, skąd się wywodzi, jaka jest jego historia. Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam.
W Innym słowniku języka polskiego (PWN, 2000) czytamy: „w trymiga [w trymiga]. Pisane też w try miga. Jeśli ktoś robi coś w trymiga, to robi to bardzo szybko, nie zwlekając. Wyrażenie potoczne’’. USJP (PWN, 2003) również podaje dwojaką pisownię, a tymczasem Wielki słownik ortograficzny języka polskiego (PWN, 2003) notuje, a więc zaleca, tylko pisownię rozłączną: w try miga, za czym i ja się niniejszym opowiadam.
Zwrot ten pochodzi najpewniej z języka rosyjskiego (w tri miga występuje w jednym z wierszy Puszkina). W języku polskim jako cytat z języka urzędowego funkcjonuje w tekście wynotowanym przez B. Wieczorkiewicza (Słownik gwary warszawskiej XIX wieku, PWN, Warszawa 1966, s. 439) z Kuriera Świątecznego z 1876 r.: „Zanim zdołasz co ukraść, «w try miga» stójkowy za kark cię’’.
Znaczenia można się domyślić, nawet nie znając języka rosyjskiego. Używamy przecież polskich: w mig, migiem, w okamgnieniu – dosłownie więc: 'w trzy migi', czyli być może nawet szybciej niż w mig, a nie trzykrotnie dłużej. Miga to dopełniacz liczby pojedynczej, bo liczebnik tri wymaga właśnie tego przypadka.
Współczesne słowniki rosyjskie notują: w odin mig. Słownik języka ukraińskiego B. Hrinczenki (t. 2, Kijów 1908) notuje w try myha, a Słownik gwar polskich J. Karłowicza (t. 3, Kraków 1903) m.in. w cztery miga z Kaliskiego.
Przepraszam, że odpowiadam dość późno, niech moje usprawiedliwienie wesprze mądrość ludowa, że co nagle, to po diable.
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego