wczorajszy, dzisiejszy, jutrzejszy

wczorajszy, dzisiejszy, jutrzejszy
27.05.2009
27.05.2009
Dlaczego przymiotniki jutrzejszy, dzisiejszy, wczorajszy, utworzone od słów jutro, dziś / dzisiaj i wczoraj, przypominają stopień wyższy przymiotnika? Z drugiej strony dlaczego pojawia się też w niektórych formach cząstka -aj- zamiast -ej-. Skąd taka oboczność?
Wymienione w pytaniu przymiotniki istotnie przypominają stopień wyższy przymiotnika, ponieważ zostały utworzone formantem zawierającym morfem -sz(y), będący wykładnikiem komparatywu. Formacją wzorcową był zapewne przymiotnik pierwszy, pochodzący od staropolskiego pi(e)r(z)wy. Natomiast -j- jest genetycznie związane ze stopniem wyższym przysłówków. Oboczność -aj-: -ej- nie jest regularna ani wystarczająco objaśniona, por. onegdaj-szy, (przed)wczoraj-szy, tzn. formantem jest tu -szy; forma jutrzejszy pochodzi zapewne od przysłówka jutrze (genetycznie Msc. lp. od jutro), a zatem tu formantem jest -jszy; natomiast dzisiejszy można interpretować jako twór analogiczny do jutrzejszy bądź też jako formację pochodną od dzisiej (tzn. dialektalnej odmiany fonetycznej).
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego