wielkopolskie nazwy miejscowe
W jaki sposób określić, skąd pochodzą nazwy miejscowości: Glesno, Klawek, Komorowo, Rzęskowo i Żelazno? Znajdują się one w województwie wielkopolskim, powiecie pilskim, w gm. Wyrzysk. Szukałam odpowiedzi w różnych słownikach etymologicznych (także nazw miejscowych), jednak bez skutku. Może Państwo pomogą mi znaleźć właściwy trop? Byłabym bardzo wdzięczna.
Życzę spokojnych świąt Bożego Narodzenia i szczęścia w nadchodzącym 2010 roku. Anna P.
7.01.2010
7.01.2010
Dzień dobry!W jaki sposób określić, skąd pochodzą nazwy miejscowości: Glesno, Klawek, Komorowo, Rzęskowo i Żelazno? Znajdują się one w województwie wielkopolskim, powiecie pilskim, w gm. Wyrzysk. Szukałam odpowiedzi w różnych słownikach etymologicznych (także nazw miejscowych), jednak bez skutku. Może Państwo pomogą mi znaleźć właściwy trop? Byłabym bardzo wdzięczna.
Życzę spokojnych świąt Bożego Narodzenia i szczęścia w nadchodzącym 2010 roku. Anna P.
Nazwa miejscowa Glesno, notowana w źródłach po raz pierwszy w 1480 r. jako Glistno (inne zapisy nazwy to m.in. Gliszno 1449, Gliszno 1511/12, Gliszczenski 1480, Glisno 1578, Glisno 1708, Glesno1766, Glesno 1881), pochodzi od przymiotnika glistny, por. piołun glistny, glistne ziele. Rośliny te były stosowane jako lek przeciw glistom. Mniej prawdopodobny wydaje się bezpośredni związek nazwy z wyrazem glista ‘dżdżownica’ lub z nazwą osobową Glista, znaną już w staropolszczyźnie. W nazwie doszło do uproszczenia grupy -stn- i jej przejścia w -sn- oraz hiperpoprawnej zmiany -i- w -e-.
Klawek, nazwa osady, dawniej wsi, nawiązuje do nazwy młyna Klawków, utworzonej od nazwy osobowej Klawek (od Nicolaus), por. molendinator Clavek 1546. Niektóre zapisy historyczne nazwy ponowionej, np. Molend. Clawkow 1480, Mol. de Glawkow, Clawk 1534, Kławk 1618–20, Klawk 1629, in molendino Klafk 1766, wskazują na północnopolski zanik e ruchomego w sufiksie -ek. Pozostałe zapisy to m.in. Klawek 1556, Klavek 1565, in tertio campo versus Klawek 1653, Kławek, młyn 1846.
Dzierżawcza lub topograficzna nazwa Komorowo została utworzona od nazwy osobowej Komor bądź od staropolskiego wyrazu komor ‘komar’.
Antroponim Rzęszek, motywowany imionami staropolskimi typu Rzędzimir, Rzędzisław, Rzędziwoj, stanowi bazę nazwy Rzęskowo, dawniej Rzęszkowo, z sufiksem -owo o funkcji posesywnej. Najstarszy zapis nazwy miejscowej pochodzi z XV w. (Rzanschowo 1457). Późniejsze zapisy to m.in. Rzanskowo 1483, in Rzaskowo … Piotra Rzaskowskiego 1514, Rząszkowo 1517, Rzęskowo 1578, Rzęszkowo 1744, Rzęszkowo 1846, Rzęskowo albo Rzęszkowo 1889.
Notowana już w 1446 r. nazwa wsi Żelazno (por. Zelasznye 1446, też np. de Zelazne 1454, Zelazna 1480, Zelaszna 1511, Zelyazne 1535, Żeliazne 1578, Żelazne 1618–1620, Żelazno 1653, od Zelaznego do Rudy 1756, Żelazno 1846) pochodzi najprawdopodobniej od przymiotnika żelazny w związku z występowaniem rud żelaza.
Zapisy i etymologię nazw miejscowych zawiera słownik Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, opracowywany w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie. Do tej pory ukazało się 7 tomów (t. I A-B, t. II C-D, t. III E-I, t. IV J-Kn, t. V Ko-Ky, t. VI L-Ma, t. VII Mą-N).
Klawek, nazwa osady, dawniej wsi, nawiązuje do nazwy młyna Klawków, utworzonej od nazwy osobowej Klawek (od Nicolaus), por. molendinator Clavek 1546. Niektóre zapisy historyczne nazwy ponowionej, np. Molend. Clawkow 1480, Mol. de Glawkow, Clawk 1534, Kławk 1618–20, Klawk 1629, in molendino Klafk 1766, wskazują na północnopolski zanik e ruchomego w sufiksie -ek. Pozostałe zapisy to m.in. Klawek 1556, Klavek 1565, in tertio campo versus Klawek 1653, Kławek, młyn 1846.
Dzierżawcza lub topograficzna nazwa Komorowo została utworzona od nazwy osobowej Komor bądź od staropolskiego wyrazu komor ‘komar’.
Antroponim Rzęszek, motywowany imionami staropolskimi typu Rzędzimir, Rzędzisław, Rzędziwoj, stanowi bazę nazwy Rzęskowo, dawniej Rzęszkowo, z sufiksem -owo o funkcji posesywnej. Najstarszy zapis nazwy miejscowej pochodzi z XV w. (Rzanschowo 1457). Późniejsze zapisy to m.in. Rzanskowo 1483, in Rzaskowo … Piotra Rzaskowskiego 1514, Rząszkowo 1517, Rzęskowo 1578, Rzęszkowo 1744, Rzęszkowo 1846, Rzęskowo albo Rzęszkowo 1889.
Notowana już w 1446 r. nazwa wsi Żelazno (por. Zelasznye 1446, też np. de Zelazne 1454, Zelazna 1480, Zelaszna 1511, Zelyazne 1535, Żeliazne 1578, Żelazne 1618–1620, Żelazno 1653, od Zelaznego do Rudy 1756, Żelazno 1846) pochodzi najprawdopodobniej od przymiotnika żelazny w związku z występowaniem rud żelaza.
Zapisy i etymologię nazw miejscowych zawiera słownik Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, opracowywany w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie. Do tej pory ukazało się 7 tomów (t. I A-B, t. II C-D, t. III E-I, t. IV J-Kn, t. V Ko-Ky, t. VI L-Ma, t. VII Mą-N).
Halszka Górny, Instytut Języka Polskiego PAN
