wybudowanie
Kilkakrotnie napotkałam w północnej Polsce (Kaszuby) nazwy miejscowości złożone z wyrażeniem „Wybudowanie”. Skąd ono się wzięło w tych nazwach?
Jak nazwać w nazwach miejscowości dopełnienie przymiotnikowe? dzierżawcze? określające lokalną przynależność miejscowości: „Gdański” w „Starogard Gdański”, „Lubelski” w „Janów Lubelski”?
Serdecznie pozdrawiam
Wybudowanie to tzw. rzeczownik odsłowny, utworzony od czasownika wybudować, mający zatem znaczenie ‘to, co jest wybudowane; budowla; budynek; zespół budynków’. We współczesnej polszczyźnie jest to znaczenie już przestarzałe, ale występowanie tego wyrazu w nazwach miejscowych na Kaszubach jest w pełni uzasadnione procesami nazewniczymi i zrozumiałe. W nazwach typu Starogard Gdański, Janów Lubelski przymiotnikowe przydawki (gdański, lubelski) pełnią funkcję lokalizującą i odróżniającą. Informują nas o tym, że Starogard i Janów są położone w pobliżu (obok, w regionie, w rejonie, w powiecie) Gdańska i Lublina i tym samym różnią się od miejscowości o tym samym (podobnym) pierwszym członie nazewniczym, ale odmiennym członie drugim – por. np. Nowy Dwór Mazowiecki : Nowy Dwór Gdański.
-
12.11.2023
Na terenach Pomorza Gdańskiego i północnej (historycznej) Wielkopolski „Wybudowanie” oznacza (zarówno jako element nazwy miejscowej, jak i w potocznej mowie mieszkańców) część wsi czy nawet pojedyncze zabudowania położone na uboczu, poza głównym centrum miejscowości, jak można sądzić powstałe w późniejszym okresie rozwoju osadniczego danej wsi. Jest to zapewne kalka niemieckiego Abbau stosowanego na tym samym terenie w tym samym znaczeniu. W niektórych innych regionach używa się w podobnym znaczeniu słowa „Huby” (z niemieckiego Hufen).
Łukasz Bielecki
