zmietać
Podczas rozmowy z moją babcią natknąłem się na pewne słowo „zmietała”. W całym zdaniu brzmiało to tak: Kobyła się przewróciła i zmietała. Co miało znaczyć że poroniła, dlatego chciałbym się dowiedzieć czy takowe słowo istnieje, czy jest odmianą innego słowa, czy też zapożyczeniem z jakiejś gwary? Babcia pochodzi z okolic Tarnowa.
Pozdrawiam
Daniel
Fonetycznie forma zmietać jest gwarowym (kiedyś szerzej – regionalnym), typowym dla Małopolski, wariantem ogólnopolskiej formy zmiatać. Niezależnie od faktów językowych za taką interpretacją przemawiają okoliczności, w których ta forma została zasłyszana. Również gwarowo-archaiczną genezę ma – jak się wydaje – znaczenie tej formy w przytoczonym kontekście ‘o kobyle – wydalić przedwcześnie płód; poronić’. Słowniki współczesnego języka polskiego nie pozwalają na taką interpretację znaczenia czasowników zmieść – zmiatać, zamieść – zamiatać, ale w tzw. Słowniku warszawskim z przełomu XIX i XX w. czasownik zamieść ma m.in. znaczenie ‘rzuciwszy zaniechać, porzucić, odrzucić, zrzucić’ i to znaczenie wykazuje związek z przytoczonym kontekstowym użyciem: Kobyła się przewróciła i zmietała. Spektrum znaczeniowe tych czasowników było znacznie szersze w dawniejszej polszczyźnie i jest prawdopodobne, że refleksy znaczeniowe tego spektrum zachowały się w wypowiedziach nacechowanych gwarowością, ponieważ gwary (dialekty) rejestrują na ogół liczne archaizmy leksykalne w porównaniu z polszczyzną ogólną.