Źrzyj to forma trybu rozkazującego czasownika źrzeć ‘patrzeć, widzieć’, występującego w staropolszczyźnie, por. np. „Źrzy mu z oczu złość, szubienicą pachnie” (J. Mączyński), „Źrzy za słońcem” (J. Mączyński). Tuwim, cytowany przez Pana, archaizował (udanie).
W rozwoju historycznym wyrazu źrzeć ważne są dwa procesy: 1) fonetyczny – grupa źrz przeszła w jrz; 2) słowotwórczy – omawiany czasownik występuje dziś tylko z prefiksami, stąd np. dojrzeć, obejrzeć, podejrzeć, przejrzeć, przyjrzeć (się), rozejrzeć (się), spojrzeć, ujrzeć, wejrzeć, wyjrzeć, zajrzeć.
Rzeczownik źrzenica ‘źrenica’ zawdzięcza swoją postać fonetyczna czasownikowi źrzeć. Etymologicznie jest to bowiem zienica (por. np. czes. zenice, ros. zenica), związana z czasownikiem ziać ‘otwierać się, stać otworem’.