Hindusi i Indianie

Hindusi i Indianie
1.12.2013
1.12.2013
Przeglądając właśnie słownik angielsko-polski PWN-Oxford, zauważyłem, że mieszkańcy Indii są wciąż wymieniani jako Hindusi, a autochtoniczni Amerykanie widnieją jako Indianie. Czy te nazwy nie powinny być poprawione już dawno temu? Hindus powinien być osobą wyznającą hinduizm, niezależnie od rasy, a Indianinem powinniśmy nazywać człowieka z Indii, z oczywistych powodów. Czy prócz przyzwyczajenia są jakieś powody, by nie wprowadzać takich zmian?
Zmiany, o których Pan wspomina, musiałyby mieć charakter nakazowy. Tymczasem język funkcjonuje na zasadzie umowy pomiędzy ludźmi posługującymi się nim, a ta wymaga kompromisu. W związku z tym mamy w języku mnóstwo przypadków podobnych do opisanego. Kiedyś na przykład uznałem, że nie ma nic złego w sformułowaniu stolarka aluminiowa, w związku z czym ostro zaatakował mnie pewien purysta językowy, argumentując, że stolarz zajmuje się obróbką drewna. A jednocześnie wcale nie chciał przyjąć argumentu, że stolarz przecież nie ogranicza się do robienia stołów.
Sprawa z mieszkańcami Indii jest jeszcze bardziej złożona. Słowniki podają, że mieszkańcy Indii to Hindusi (przy czym Wielki słownik ortograficzny PWN mówi o 'mieszkańcach Półwyspu Indyjskiego', nie będę jednak roztrząsać tych subtelnych różnic definicyjnych). Encyklopedia PWN nazywa ich Indusami, co jest formą przestarzałą i dziś rzadką. Prócz tego są hindusi (wyznawcy hinduizmu) zwani też hinduistami. Jak widać, różnicę znaczenia podkreślamy zapisem.
Gdyby nam to nie odpowiadało, moglibyśmy mieszkańców tego kraju nazywać Indyjczykami, jest to poprawnie utworzona nazwa mieszkańców, wymieniana w niektórych źródłach, która jakoś się nie przyjęła, choć znana jest od XVII wieku. Ze względu na formę można by w tym znaczeniu używać wyrazu Indianie, bo liczne nazwy tego typu tworzymy, dodając do tematu nazwy miejscowej przyrostek -anin, np. Mołdawianin. Na przeszkodzie stoi tu jednak utrwalony zwyczaj, zgodnie z którym to określenie przysługuje rdzennym mieszkańcom Ameryki.
Wniosek: mieszkańców Indii nazywamy Hindusami. Jeśli zależy nam na oryginalności, możemy użyć słów Indusi lub Indyjczycy. Indianie zaś, którzy swą nazwę zawdzięczają Indiom, żyją w Ameryce.
Jan Grzenia
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego