Ortografia: motyl Morpho Menelaus; przyjechał na uralu

Ortografia: motyl Morpho Menelaus; przyjechał na uralu
7.02.2017
7.02.2017
Szanowna Poradnio,
jak zapisać połączenie nazwy gatunkowej i własnej: motyl morpho menelaus czy motyl Morpho Menelaus? Czy marki popularnego motocykla (Ural) można używać jako rzeczownika pospolitego (przyjechał na uralu?).
Pozdrawiam serdecznie
Dorota
Słowniki ortograficzne (niestety, z Wielkim słownikiem ortograficznym PWN pod redakcją E. Polańskiego z 2016 roku włącznie…) nie rejestrują tego typu połączeń. Z pomocą przychodzą nam na szczęście wydawnictwa specjalistyczne. Tam nazwy łacińskie motyli zapisywane są następująco: Morpho menelaus, Catocala nymphagoga, Macrothylacia rubi, Papilio machaon, Parnassius phoebus, Phengaris teleius, Heteropterus morpheus itd. Jak widać, jedynie człon pierwszy oddawany zostaje wielką literą. Dzieje się tak nie tylko wtedy, gdy owe nomina propria występują samodzielnie jako hasła w atlasach (człon pierwszy rozpoczyna wers, wielka litera jest więc niejako zasadna…), ale również wtedy, gdy używa się ich w środku zdania (np. Naukową nazwę, Morpho menelaus, nadał mu [motylowi] w XVIII wieku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz na cześć króla Sparty Menelaosa). Tak samo zatem zapiszemy ów latynizm z nazwą gatunkową, np. motyl Morpho menelaus nie występuje nigdzie poza Ameryką Południową i nie ma polskiej nazwy.
Co się tyczy pytania drugiego, to można napisać przyjechał na uralu (słowo ural jest w tym wypadku apelatywem). Wielka litera pojawia się wtedy, gdy omawiane słowo pojawia się w towarzystwie wyrazu motocykl (przyjechał na motocyklu „Ural”) lub po wyrażeniu motocykl marki (przyjechał na motocyklu marki Ural).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego