Wymowa 15

Wymowa 15
9.11.2016
9.11.2016
W poradzie napisano: „Gdyby ktoś słowo piętnaście wymawiał dokładnie tak, jak się pisze, to wszyscy byśmy zgodzili się natychmiast, że mówi nienaturalnie…”.
Czyżby? A co ze słowem piętno?
Moim zdaniem piętnaście wymawia się jako [pietnaście] w wyniku niedbalstwa i niesprawności ust i języka. [Pietnaście] brzmi jak „poszłem”.

Pozdrawiam
Marek Byczkowski
Liczebnik 15 (zapisywany słownie: piętnaście) wymawia się [pietnaście], nie: *[piętnaście], nie: *[pientnaście]. Tak podaje np. Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego albo Słownik poprawnej wymowy polskiej W. Lubasia. Prawdą zatem jest, że nie wymawiamy tego słowa tak, jak je zapisujemy – podobnie jak nie wymawiamy literowo słowa piętno (czytamy je: [pientno]. Wymowa dosłowna *[piętno] byłaby hiperpoprawna, czyli: niepoprawna.
Niewątpliwie w wymowie liczebnika 15 zaszły (i ustabilizowały się w normie) pewne uproszczenia, których przyczyną jest chęć ułatwienia sobie wymowy trudnych zbitek głoskowych: wymowa [pietnaście] jest o wiele prostsza niż [piętnaście] czy nawet [pientnaście]. Obserwujemy to też w innych liczebnikach: 50 wymawiamy [pieńdziesiont], 500 – [pieńćset], 60 – [szeździesiont], 600 – [sześset].
Nie jest to zjawisko nowe; w historii języka uproszczenia wymowy wpływały nawet niejednokrotnie na ortografię wyrazów, np. przymiotnik zamojski odzwierciedla wymowę niegdysiejszej formy zamośćski, powstałą wskutek licznych uproszczeń. Dziś jednak nikogo forma zamojski nie razi, a nawet powiedziałabym: możemy się cieszyć jej melodyjnością.
O ile więc zgadzam się z Panem, że staranność wymawianiowa jest ważna, o tyle nie oceniałabym tak surowo pewnych form od dawna zakorzenionych w polskiej normie fonetycznej, a powstałych wskutek naturalnych procesów rozwojowych języka.
Agata Hącia
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego