bilet i cegiełka

bilet i cegiełka
17.03.2011
17.03.2011
Szanowni Państwo,
jaka pisownia jest poprawna: bilet cegiełka, bilet-cegiełka czy bilet „cegiełka”? Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pisząc bilet cegiełka, odnosimy się do pewnego biletu – jest on jednocześnie cegiełką, ale przede wszystkim jest biletem.
Pisząc bilet-cegiełka, mamy na myśli pewną hybrydę, pół bilet i pół cegiełkę, co oczywiście nie znaczy, że w połowie zrobioną z papieru, a w połowie z gliny, niemniej jednak łączącą w sobie cechy biletu i cegiełki na równi.
Pisząc bilet „cegiełka”, znów mamy na myśli po prostu bilet, informujemy, że jest on jednocześnie cegiełką, ale bądź to sami dystansujemy się od takiego określenia, bądź też przewidujemy, że słuchacze oczekują takiego dystansu. Bilet „cegiełka” jest zatem w mniejszym stopniu cegiełką niż bilet cegiełka.
Zdaję sobie sprawę, że te rozróżnienia przypominają dzielenie włosa na czworo (dosłownie na czworo, gdyż możliwy jest jeszcze bilet-„cegiełka”). Wprowadzono je z myślą o przykładach wyraźnych, diagnostycznych, takich jak z jednej strony lekarz chirurg (odpowiednik biletu cegiełki), a z drugiej filmowa kobieta-wąż (odpowiednik biletu-cegiełki).
Wiele zależy od tego, co dokładnie ma się na myśli, jaki przedmiot chce się nazwać. Jeśli ktoś sprzedaje bilety, z których dochód ma zasilić konto jakiejś budowy, to odpowiednią nazwą będzie bilet cegiełka. Jeśli natomiast ktoś sprzedaje miniaturowe cegły, które służą jako bilet, np. na wystawę budownictwa, to właściwą nazwą byłoby teoretycznie cegiełka bilet. W praktyce jako sprzedawca takich cegieł wolałbym mówić o bilecie cegiełce bądź nawet o bilecie-cegiełce, gdyż tego rodzaju nazwa z pierwszym członem dłuższym od drugiego brzmi mniej zręcznie.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego