przymiotniki pochodzące od nazw rzek

przymiotniki pochodzące od nazw rzek
28.11.2005
28.11.2005
Jakie są zasady budowania przymiotników określających położenie nad rzeką? W słownikach i na mapach można znaleźć kilka: nadwiślański, nadodrzański, nadbużański, nadwarciański, nadbiebrzański, naddniestrzański… A jak będą brzmiały analogiczne przymiotniki od nazw San, Wisłok, Wisłoka, Tamiza, Ob, Kongo, Nil, Tygrys, Missisipi, Mekong…?
Przymiotniki, których dotyczy pytanie, tworzy się od wyrażeń przyimkowych typu nad Wisłą, nad Odrą, a też np. za Bugiem. Można je utworzyć przypuszczalnie od każdej nazwy rzeki, od której tworzymy przymiotnik.
Zasady tworzenia przymiotników pochodzących od nazw rzek nie są szczególnie skomplikowane. Zaznaczmy jednak, że od wielu nazw, przede wszystkim obcych, nie tworzymy ich wcale, dotyczy to np. nazw Tygrys, Mekong, Tamiza (choć są możliwe formy mekongijski, tamizański).
Jeśli jednak je tworzymy, robimy to prawie zawsze za pomocą przyrostka -ski, np. sański, obski, a towarzyszą temu czasem przekształcenia głoskowe, czego przykładem jest forma wisłocki (od Wisłok i Wisłoka). Najczęściej jednak do nazw rzek dołączamy rozszerzone warianty tego przyrostka: -ański, stąd mamy np. wiślański, bużański, albo -ijski, który tworzy formy missisipijski (spotyka się też missisipski), kongijski. Inny przyrostek w tej grupie wyrazów pojawia się tylko w formie nilowy.
Mając przymiotnik podstawowy, bez problemu utworzymy go też od wyrażenia przyimkowego, np. nadmissisipijski, nadnilowy.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego