i/lub

i/lub
24.02.2023
21.06.2007
Witam!
W języku angielskim funkcjonuje wyrażenie and/or. Podobno przetłumaczenie tego zwrotu jako i/lub jest niewłaściwe. Dlaczego? Podobno słowo lub samo w sobie oznacza i/albo. Czy to prawda? Chyba każdy używa tego słowa jako synonimu wyrazu albo, a nie i/albo.
Czy można więc potraktować ten błąd jako rozpowszechniony i przetłumaczyć ten zwrot jako i/lub pomimo (teoretycznego) błędu, tak jak robi się z innymi rozpowszechnionymi w języku polskim błędami?
Nie zawsze lub znaczy to samo, co i/lub. Czasem lub odpowiada logicznemu spójnikowi dusjunkcji, czyli jest synonimem wyrażenia albo…, albo… Niektóre osoby sięgają więc po formułę i/lub, aby nadać swym słowom należytą ścisłość.
Osobiście nie lubię tego i/lub, razi mnie swoim formalizmem i pretensjonalnością. W wielu sytuacjach kontekst doskonale wyjaśnia, o jakie znaczenie chodzi, więc użycie samego lub w zupełności wystarcza. Skoro jednak autor tłumaczonego tekstu napisał and/or, to – moim zdaniem – tłumacz powinien to uszanować, aby jak najlepiej oddać jego intencję.
Ciekawe, że hasła i/lub nie ma w słownikach języka polskiego ani słownikach ortograficznych. Mogłoby to oznaczać, że autorzy słowników traktują je jako połączenie dwóch słów, swego rodzaju konstrukcję składniową. Za taką interpretacją przemawia użycie innych, podobnie zbudowanych wyrażeń, np. ona/on lub plus/minus. Ukośna kreska mogłaby stać się nowym znakiem interpunkcyjnym, ale wymagałoby to zmian w zasadach pisowni i interpunkcji. Na razie możemy ją traktować jako jeden w wielu nieliterowych i nieinterpunkcyjnych znaków pisma, podobnie do apostrofu, asterysku, procentu, tyldy i in.
Mirosław Bańko, PWN
  1. 24.02.2023

    „Lub” ma bardzo określone znaczenie zarówno w matematyce (logice) jak i w języku polskim. Oznacza, że co najmniej jedno z dwóch zdań jest prawdziwe. Dlatego łączenie go z „i” jest rodzajem tautologii. „I” zawiera się w „lub”. Jeśli ktoś ma potrzebę opisania alternatywy rozłącznej, używa w języku polskim „albo”. Jedyną trudność rodzi język potoczny, który jest mniej precyzyjny, ale „i/lub” spotyka się zazwyczaj w dokumentach, a nawet pismach urzędowych, które zdecydowanie nie są przykładem mowy potocznej.

    Bartosz
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego