Babimost, Białystok i Krasnystaw

Babimost, Białystok i Krasnystaw
12.01.2004
12.01.2004
Czym różni się gramatycznie nazwa miasta Białystok od Babimost? Przecież jeżeli mieszkam w Białymstoku, to i w Babimmoście, a jeżeli w Babimoście, to i w Białystoku! Osobiście odmieniam wszystkie tego typu nazwy (ze świadomością, że źle czynię, ale chyba tylko chwilowo…) „bezznaczeniowo” – czyli nie utożsamiam tych wyrazów z mostem będącym własnością płci pięknej, ani ze zboczem góry o barwie białej. Krasnystaw zaś jest już poza konkurencją – wszak w języku polskim nie istnieje słowo krasny!
Białystok, pierwotnie Biały Stok, to zestawienie dwu wyrazów, które następnie zrosły się w jedną nazwę, ale każdy z nich zachował odrębną odmianę. Pierwsza część nazwy Biały motywuje się nazwą rzeki Biała, nazywanej tak ze względu na jasny kolor wody, związany z piaszczystym dnem rzeki; natomiast staropolski wyraz stok oznaczał strumień, toczące się wolno wody nizinne, w przeciwieństwie do szybkich, górskich potoków.
Taką samą strukturę słowotwórczą: najpierw zestawienie, a następnie zrost ma Krasny Staw (stąd Krasnystaw, Krasnegostawu). W tej nazwie zachował się staropolski przymiotnik krasny (pochodzący od krasa), który występował w kilku znaczeniach: 'barwny, czerwony, ładny', a także 'dobry'. Odnajdujemy go również w innych nazwach, por. np. Krasne, Krasiczyn, Krasocin, Kraśnik, Krasnopol. Staw, o którym mówi nazwa Krasnystaw, najprawdopodobniej kazał wykopać Kazimierz Wielki, który wzniósł tam również wielki zamek murowany.
Babimost natomiast ma formę złożenia, to znaczy odmianie podlega tylko druga część nazwy (Babimostu, Babimostowi, Babimostem, Babimoście). Warto wiedzieć, że w nazewnictwie topograficznym baba oznaczała bagna, mokradła, a mostem nazywano też groblę, bród; a zatem Babimost to grobla usypana na bagnach.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego