Bezpieczny
zastanawia mnie znaczenie wyrazu bezpieczeństwo. Dziś rozumiemy go tak, że osoba bezpieczna może czuć się spokojna o swój los, nie jest zagrożona. Odczytując znaczenie poszczególnych składowych tego słowa, mamy obraz zgoła odmienny – ktoś bezpieczny jest pozbawiony pieczy, bez opieki, zatem (być może) jest zagrożony. Wydaje się to niespójne, pozbawione logiki. Czy może wyraz ten przeszedł taką samą przemianę semantyczną jak słowo bezczelny?
Uprzejmie proszę o wyjaśnienia.
9.03.2020
9.03.2020
Szanowni Państwo,zastanawia mnie znaczenie wyrazu bezpieczeństwo. Dziś rozumiemy go tak, że osoba bezpieczna może czuć się spokojna o swój los, nie jest zagrożona. Odczytując znaczenie poszczególnych składowych tego słowa, mamy obraz zgoła odmienny – ktoś bezpieczny jest pozbawiony pieczy, bez opieki, zatem (być może) jest zagrożony. Wydaje się to niespójne, pozbawione logiki. Czy może wyraz ten przeszedł taką samą przemianę semantyczną jak słowo bezczelny?
Uprzejmie proszę o wyjaśnienia.
Piecza, która dała przymiotnik bezpieczny, miała wiele odcieni znaczeniowych. Oznaczała nie tylko opiekę, lecz także troskę o coś. Bezpieczny zatem oznaczał nie tyle ‘bez opieki’, ile ‘bez troski o coś, bez konieczności martwienia się o coś’, por. Publicznego szacunku bezpieczny, Był spokojnego i bezpiecznego sumienia (cytaty ze Słownika języka polskiego J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, 1900–1927, t. 1, s. 129). Stąd już blisko do znaczenia współczesnego – jeśli nie musimy się o kogoś martwić, troszczyć, to zapewne dlatego że jest on niezagrożony, a zatem bezpieczny w obecnym rozumieniu.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
