Białucha i Tatko

Białucha i Tatko
27.06.2013
27.06.2013
Witam!
Wiele jest pytań na temat odmiany nazwisk, ale odpowiedzi na swoje wątpliwości nie znalazłam. Jak odmieniać nazwisko Białucha i nazwisko Tatko – czy odmieniać je w ogóle? Spotkałam się z odmianą komu? – Białusze, ale przy takiej odmianie można też wnioskować, że nazwisko jest Białusza, a nie Białucha. Czy nazwisko Tatko odmieniać, czy też lepiej zostawić je w mianowniku?
Pozdrawiam!
Oba nazwiska można odmieniać i oba odmieniać warto, jeśli tylko nie powstaje wątpliwość, jak od formy zależnej przejść do podstawowej. Gdyby zaś taka wątpliwość mogła się pojawić, a ustalenie formy podstawowej było ważne, to można oba nazwiska przytoczyć w mianowniku lp, dodając im imię lub tytuł wskazujący na odpowiedni przypadek, np. z panem Białucha lub o Janie Tatko. Niestety, i taka metoda może być zawodna, jeśli nie wiadomo, czy mówiący z zasady odmienia nazwiska, czy nie. Na przykład ze zdania „Spotkałem pana Białucha nie wynika, czy dana osoba nazywa się Białuch, a jej nazwisko zostało odmienione, czy też nazywa się Białucha, a mówiący wolał go nie odmienić. Prawdopodobnie większość z nas pomyśli jednak, że chodzi o osobę o nazwisku Białuch, skąd wynika, że unikanie odmiany nazwisk męskich tego typu jest ryzykowne.
Trochę inaczej jest z nazwiskami typu Tatko, które w formie nieodmienionej nie powinny sprawiać kłopotu. Wydawnictwa normatywne akceptują ich nieodmienianie, jeśli w kontekście odmienione imię lub tytuł wskazują na właściwy przypadek. Żeńskie nazwisko Tatko jest oczywiście nieodmienne.
Zwrócę na koniec uwagę, że myli się Pani w ocenie formy celownika Białusze. W rzeczywistości nie może ona pochodzić od mianownika Białusza. Celownik tego ostatniego słowa brzmi Białuszy, por. susza – komu? czemu? – suszy.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego