Bardzo dziękuję.
M. lp. Burek pięknie pachniał. M. lm. Tradycyjne burki były bardzo smaczne.
D. lp. Nie zjadłem całego burka. D. lm. Kupiłem pięć burków.
C. lp. Dzięki burkowi zainteresowałem się kuchnią bałkańską. C. lm. Dzięki burkom zainteresowałem się kuchnią bałkańską.
B. lp. Zjadłem smaczny burek. I zapewne (na wzór: zjadłem banana, zjadłem hamburgera) Zjadłem smacznego burka. B. lm. Zjedliśmy po dwa burki.
N. lp. Zachwycali się bułgarskim burkiem. N. lm. Zachwycali się bułgarskimi burkami
Ms. lp. W tym burku był dziwny farsz. Ms. lm. Kucharze rozmawiali o burkach.
W. lp. O, burku, napiszę o Tobie poemat! W. lm. O, burki, jakieście pyszne!
-
29.01.2024
Szanowni Państwo, nie rozumiem jakie są podstawy odmiany słowa burek jako burka, burku itd. W j. polskim nie istnieje ruchome -e. Odmiana bez -e jest analogią do polskiego Burka (psa). Bałkański burek jednak nie jest żywą istotą, tak że nie rozumiem, czemu odmiana nie głosi bureka, bureku itd.
Zorana Perić -
29.01.2024
Szanowna Pani,
podstawą odmiany rzeczownika burek (w zn. ‘rodzaj nadziewanego placka’) wedle wskazanego w naszej poradzie wzorca odmiany jest wygłos tegoż wyrazu. W polszczyźnie rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoski: [k], [g] i [ch] odmieniają się według paradygmatu grupy III. Dzieje się tak niezależnie od tego, czy dany wyraz jest rzeczownikiem żywotnym, czy nieżywotnym. Oczywiście biernik rzeczowników żywotnych jest równy dopełniaczowi, a nieżywotnych – mianownikowi.
Omawiany tu rzeczownik burek odmienia się wedle tego samego wzorca, co wyrazy sznurek (nieżywotny) i niedowiarek (żywotny), por.
M. burek (sznurek, niedowiarek); l.mn. burki (sznurki, niedowiarki a. niedowiarkowie);
D. burka (sznurka, niedowiarka); l.mn. burków (sznurków, niedowiarków);
C. burkowi (sznurkowi, niedowiarkowi); l.mn. burkom (sznurkom, niedowiarkom);
B. burek [B. = M.] (sznurek [B. = M.], niedowiarka [B. = D.]); l.mn. burki [B. = M.] (sznurki [B. = M.], niedowiarków [B. = D.]);
N. burkiem (sznurkiem, niedowiarkiem); l.mn. burkami (sznurkami, niedowiarkami);
Ms. (o) burku (sznurku, niedowiarku); l.mn. (o) burkach (sznurkach, niedowiarkach).
Jak Pani widzi, we wszystkich tych wyrazach – niezależnie od opozycji żywotne – nieżywotne – dochodzi w temacie do wymiany głoskowej [e] : [ø], czyli mamy do czynienia z tzw. e ruchomym.
Ruchome e występuje w polszczyźnie. Oboczność [e] : [ø] powstała w wyniku rozwoju samogłosek zredukowanych, tzw. jerów [ь, ъ] (odziedziczonych z epoki prasłowiańskiej), które w ciągu XI wieku w zależności od pozycji zanikały (stąd zero dźwięku) bądź się wokalizowały, dając samogłoskę [e], por. chłopiec – chłopc-a, dekiel – dekl-a, kotek – kotk-a, lew – lw-a, pies – ps-a, sen – sn-u, wieś – ws-i.
Łączę pozdrowienia
Adam Wolański
