Cezex, Hortex i PAX

Cezex, Hortex i PAX
21.01.2002
21.01.2002
Szanowni Państwo,
Będę wdzięczny za pomoc w określeniu prawidłowej odmiany nazwy mojej macierzystej firmy. Czy wyraz Cezex można odmieniać Cezex – Cezexu bądź Cezex – Cezex-u (a może Cezex'u), czy poprawna jest wyłącznie odmiana Cezex – Cezeksu. Gdzie znajdę reguły określające odmianę nazw własnych o obcym brzmieniu?
Z góry dziekuję za wszelkie wskazówki.
Z poważaniem,
Tomasz Górecki
Szanowny Panie,
Jeszcze niedawno odpowiedzielibyśmy Panu tak: Cezex, Cezexu, Cezexowi, Cezexem, ale Cezeksie. Innymi słowy, radzilibyśmy pozostawić literę x we wszystkich przypadkach z wyjątkiem miejscownika. Nadal uważamy, że taka odpowiedź jest najbardziej sensowna, mimo że obecnie jest ona sprzeczna z niedawną decyzją Komisji Kultury Języka Komitetu Językoznawstwa, wprowadzoną już do słowników ortograficznych. Otóż Komisja zaleciła, aby w skrótowcach zakończonych w mianowniku i bierniku literą x zastępować to x przez ks we wszystkich innych przypadkach przed końcówką fleksyjną. Dlaczego uważamy, że była to decyzja niedobra? Po pierwsze dlatego, że bardzo często nie wiadomo, co jest skrótowcem, a co nie (nawet przytoczony przez Komisję Hortex w istocie nie jest skrótem pełnej nazwy tego przedsiębiorstwa). Po drugie zaś, inne słowa zakończone literą x, w szczególności nazwiska, nadal trzeba odmieniać po staremu, np. Rex, Rexa, Rexowi, Rexem, ale Reksie (przykład przytoczony w komunikatach Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN, nr 2 z 2001 roku). Co więcej, także skrótowce pisane wersalikami odmieniają się według starej zasady, np. PAX, PAX-u, PAX-owi, PAX-em, przy czym tu nawet miejscownik zachowuje literę X: PAX-ie. Bardziej chyba pisowni nazw własnych o zakończeniu -x nie dałoby się skomplikować!
Cóż więc w tej sytuacji możemy Panu doradzić? Jeśli zamierza Pan wysłać list do kontrahenta swojej firmy i obawia się Pan, że jej nazwa pozbawiona litery x może być źle rozpoznana, niech Pan się nie zastanawia i pisze np. Cezexu – wbrew nowej regule. Jeśli natomiast pisze Pan książkę albo artykuł do gazety, musi Pan liczyć się z tym, że redaktor odpowiedzialny za opracowanie Pana tekstu może zechcieć poprawić ten zapis na Cezeksu i będzie mu trudno to wyperswadować. W takiej sytuacji może Pan albo zgodzić się z redaktorem, albo podjąć dyskusję. Może ten list pomoże Panu postawić na swoim.
Mirosław Bańko
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego