Co się robi z wypowiedzią?
czy poprawna jest łączliwość udzielić wypowiedzi? Jeśli nie, jakiego innego czasownika można użyć?
Pozdrawiam
20.12.2017
20.12.2017
Szanowni Państwo, czy poprawna jest łączliwość udzielić wypowiedzi? Jeśli nie, jakiego innego czasownika można użyć?
Pozdrawiam
Czasownik udzielić jest oficjalnym (stosowanym głównie w języku urzędowym) synonimem dać – łączy się więc na ogół z rzeczownikami, które wchodzą w zakres łączliwości tego czasownika: udzielić pozwolenia (bo: dać pozwolenie), udzielić odpowiedzi (bo: dać odpowiedź). Nie da się tu jednak sformułować jednoznacznej reguły, która wskazywałaby ściśle na wymogi łączliwościowe czasownika udzielić. Wszelkie próby opisania grup rzeczowników, które wchodzą z nim w połączenia, są niedoskonałe, ponieważ nie uwzględniają wszystkich możliwości połączeń i wszystkich odstępstw od reguły. I tak, podaje się (a ściślej – robi to Multimedialny słownik szkolny PWN pod red. M. Bańki), że udzielić łączy się m.in. z rzeczownikami oznaczającymi odpowiedź, radę, informację itp., co jest ilustrowane przykładami: Indagowany w tej sprawie, udzielał odpowiedzi wymijających… Przykro mi, ale nie udzielamy takich informacji… Muszę państwu udzielić kilku wyjaśnień… …cenne wskazówki, których nam udzielała. Niewątpliwie wyraz wypowiedź należy do tej grupy – i tak też jest używany: NKJP rejestruje wiele poświadczeń zwrotu udzielić wypowiedzi:
Sądzę, że stosowanie zwrotu udzielić wypowiedzi wiąże się z pewnymi ograniczeniami semantycznymi – rzeczownik nie ma w nim znaczenia ogólnego ‘to, co ktoś powiedział lub napisał’, lecz szczegółowe: ‘to, co ktoś powiedział lub napisał, poproszony przez kogoś lub z własnej woli – zwykle w okolicznościach, w których wymaga się zabierania głosu na jakiś temat’. Inaczej mówiąc – jeśli słuchamy ciekawego wykładu i notujemy „złote myśli” wykładowcy, to powiemy: Notowałem celne wypowiedzi wykładowcy, a nie Notowałem celne wypowiedzi, których udzielał wykładowca; podobnie – zdania z SJPD (https://sjp.pwn.pl/doroszewski/wypowiedz;5521526.html): Monologował, popierając swe wypowiedzi uważną i efektowną gestykulacją nie przekształcimy w: Monologował, popierając wypowiedzi, których udzielał, uważną i efektowną gestykulacją, a już na pewno nie połączymy czasownika udzielić – udzielać z rzeczownikiem wypowiedź w kontekście rozwoju mowy dziecka (https://sjp.pwn.pl/doroszewski/wypowiedz;5521526.html): Wypowiedzi dziecka składają się początkowo z kilku pojedynczych słów (nie powiemy: Wypowiedzi, których udziela dziecko, składają się początkowo z kilku pojedynczych słów).
Inaczej mówiąc – mamy zapewne różne znaczenia rzeczownika wypowiedź, i to one warunkują jego łączliwość.
Proboszcz zdecydowanie odmówił udzielenia naszemu tygodnikowi jakiejkolwiek wypowiedzi.
I bardzo proszę o udzielenie na ten temat wypowiedzi i nieżartowanie z komisji.
Uniemożliwia pan marszałek udzielenie wypowiedzi panu ministrowi.
[…] Pan prezes […] będzie panu mógł również na ten temat udzielić obszernej wypowiedzi.
[…] jest zbyt zmęczony, żeby udzielić wypowiedzi dla telewizji.
Natomiast od pani prezes […], która udzieliła dość skąpej wypowiedzi, dowiadujemy się, iż jej zdaniem współpraca z rolnikami układa się pomyślnie.
Sądzę, że stosowanie zwrotu udzielić wypowiedzi wiąże się z pewnymi ograniczeniami semantycznymi – rzeczownik nie ma w nim znaczenia ogólnego ‘to, co ktoś powiedział lub napisał’, lecz szczegółowe: ‘to, co ktoś powiedział lub napisał, poproszony przez kogoś lub z własnej woli – zwykle w okolicznościach, w których wymaga się zabierania głosu na jakiś temat’. Inaczej mówiąc – jeśli słuchamy ciekawego wykładu i notujemy „złote myśli” wykładowcy, to powiemy: Notowałem celne wypowiedzi wykładowcy, a nie Notowałem celne wypowiedzi, których udzielał wykładowca; podobnie – zdania z SJPD (https://sjp.pwn.pl/doroszewski/wypowiedz;5521526.html): Monologował, popierając swe wypowiedzi uważną i efektowną gestykulacją nie przekształcimy w: Monologował, popierając wypowiedzi, których udzielał, uważną i efektowną gestykulacją, a już na pewno nie połączymy czasownika udzielić – udzielać z rzeczownikiem wypowiedź w kontekście rozwoju mowy dziecka (https://sjp.pwn.pl/doroszewski/wypowiedz;5521526.html): Wypowiedzi dziecka składają się początkowo z kilku pojedynczych słów (nie powiemy: Wypowiedzi, których udziela dziecko, składają się początkowo z kilku pojedynczych słów).
Inaczej mówiąc – mamy zapewne różne znaczenia rzeczownika wypowiedź, i to one warunkują jego łączliwość.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski