słownictwo

  • bronzer albo brązer

    18.07.2024
    18.07.2024

    Należy pisać brązery czy bronzery? Dziękuję za odpowiedź.

  • Tzw. osobatywy przymiotnikowe i imiesłowowe

    17.07.2024
    17.07.2024

    Szanowni Państwo,

    słuchając podcastu branżowego natrafiłem na określenie osoby reżyserskie/aktorskie w odniesieniu do kobiet, mężczyzn i osób niebinarnych.

    Czy jest to poprawne czy raczej, chcąc określić większe grono osób powinniśmy zamiast przymiotnika wstawić czasownik czyli osoby reżyserujące/grające?


    Często też się to zdarza przy powitaniach:

    „Witajcie drogie osoby aktorskie!” i kontekst nie wskazuje, że osoba wypowiadająca te słowa ma na myśli tyko osoby niebinarne.

    Czy jest to prawidłowe powitanie czy raczej powinno się użyć określenia:

    „Witajcie drogie osoby grające/reżyserujące” lub „Witajcie drogie aktorki, aktorzy i osoby aktorskie!”


    pozdrawiam

    Wojciech

  • po(d)łączyć

    17.07.2024
    17.07.2024

    W haśle „host” internetowej encyklopedii PWN zwróciło moją uwagę wyrażenie „(...) każdy komputer podłączony do Internetu”. Czy wyrażenie „podłączony do Internetu” jest poprawne? Wydaje mi się, że „podłączanie” (z „d”) dotyczy raczej czegoś fizycznego (przewodów, gniazdek, innych urządzeń), w przypadku sieci zaś powinniśmy mówić o „połączeniu”, zatem „komputer podłączony do gniazdka zasilającego”, ale „połączony z Internetem”. Proszę o opinię w tej kwestii.

  • obtanić i na gotowo

    15.07.2024
    15.07.2024

    W mojej pracy, przy zarządzaniu technicznymi projektami, często pojawiają się słowa: obtanić ( w kontekście „szukamy rozwiązań, żeby >obtanić< produkt”) i zrobić coś na gotowo (w kontekście „zrobić coś od razu w finalnej wersji”). Przyznam, każdy rozumie znaczenia, jakkolwiek nigdzie nie mogę wprost znaleźć potwierdzenia dla tego typu słowa i sformułowania. Mam wrażenie, że w pierwszym przypadku powinno się używać potanić. Natomiast w drugim prawdopodobnie jest to przestarzałe sformułowanie "gotowo" (https://sjp.pwn.pl/doroszewski/gotowo;5431184.html). Proszę o komentarz.

    Pozdrawiam serdecznie

    Krzysztof Gedroyć

  • ryzyko

    14.07.2024
    14.07.2024

    Dzień dobry.

    Czy poprawne jest sformułowanie „Na ocenę ma wpływ możliwe ryzyko”? Intuicja podpowiada, iż „ryzyko” już oznacza możliwość. Sama użyłabym raczej sformułowania „Na ocenę ma wpływ ryzyko”.

    Pozdrawiam

    Gabriela

  • Neologizm matronat

    13.07.2024
    13.07.2024

    Na początku lutego ministerka ds. równości ogłosiła, że „[r]usza Ranking Szkół Przyjaznych LGBTQ+, który [objęła] swoim matronatem”. Czy użycie wyrazu „matronat” w tym kontekście jest prawidłowe, a jeśli tak, to czy o osobie, która takim matronatem jakąś akcję obejmuje, można mówić jako o matronie danego przedsięwzięcia (por. np. „patron konkursu”)?

    Ukłony!

  • Skróty liczb wielkich

    13.07.2024
    13.07.2024

    Zwracam się do Państwa z prośbą o przedstawienie informacji i możliwych źródeł potwierdzających istnienie słownych skrótów liczb wielkich następujących po liczbie tryliard. W dostępnych mi źródłach to właśnie na tej liczbie zapisanej jako „tld” kończy się wykaz skrótów.

    Dziękuję za informację.

  • senior

    12.07.2024
    12.07.2024

    Szanowni Państwo,

    chciałbym zapytać o Państwa opinię w sprawie użycia słowa senior w znaczeniu osoby starszej. Słowniki jak na razie nie podają takiego znaczenia, ale wydaje się, że upowszechnia się ono pod wpływem języka angielskiego. Czy należy zatem uznać je za kalkę językową i unikać, czy może wspierać użycie, bo w naszym języku brakuje chyba trochę „eleganckiego” określenia osoby starszej. Czym ewentualnie można by było zastąpić słowo senior?

    Pozdrawiam serdecznie,

    Marcin Masłowski

  • 9 stopni w Krakowie

    12.07.2024
    12.07.2024

    Dzień dobry. Słuchałem wiadomości jednej ze stacji tv, której prezenter używa składni: „... dzisiaj w Krakowie stopni 9”. Nie wiadomo, o jakie stopnie chodzi, bo pogoda pogodą, a stopnie ma wiele innych przymiotów. Biję się z myślą — ale się nie poddaję — czy poprawne jest „a dzisiaj w Krakowie będzie 9 stopni Celsjusza”. Może obydwie formy są poprawne, choć „stopni dziewięć” jest wywołujące we mnie — stopni jeden — zgrzyt.

  • ugadnąć

    11.07.2024
    11.07.2024

    Szanowni Państwo, od kilku, może nawet kilkunastu lat, modne stało się mówienie — przynajmniej przez niektórych Polaków — że ktoś czegoś nie ugadnie w znaczeniu, że ktoś czegoś nie zgadnie, nie przewidzi. W związku z tym mam pytanie, czy słowo ugadnąć można zaakceptować i uznać je za poprawne?

  • trochę – ciąg dalszy

    11.07.2024
    11.07.2024

    Dzień dobry,

    właśnie przeczytałem wyjaśnienie dotyczące użycia trochę w zdaniu: Znam trochę polski (nie: trochę polskiego). W wyjaśnieniu podano, że trochę odnosi się do czasownika znam, a nie do polski.

    Mam pytanie dotyczące poprawności dwóch zdań:

    Znam także trochę polskiego.

    Znam dużo niemieckiego i trochę polskiego.

    Mam także pytanie o poprawność zdania: Znam trochę polskiego. Czy zawsze jest ono niepoprawne?

    Pozdrawiam i dziękuję za odpowiedź

  • Powinowaci

    10.07.2024
    10.07.2024

    Jak się nazywa:

    żona syna - synowa

    żona wnuka - ?

    mąż córki - zięć

    mąż wnuczki - ?

    Z poważaniem Stefan Pochylski

  • rentowność

    9.07.2024
    9.07.2024

    Dzień dobry,

    Czy w odniesieniu do obligacji słowo rentowność można stosować w liczbie mnogiej?

    Poprawnie będzie: „Rentowności obligacji w strefie euro wzrosły” czy raczej „Rentowność obligacji w strefie euro wzrosła”?

    Dziękuję i pozdrawiam!

  • prawdopodobnie, najprawdopodobniej

    9.07.2024
    9.07.2024

    Dzień dobry. Czy jest jakaś różnica znaczniowa między słowami prawdopodobnie a najprawdopodobniej, czy też można je uznać za synonimy?

  • Wołacz rzeczownika Jezus

    8.07.2024
    8.07.2024

    Dzień dobry,

    zastanawia mnie dlaczego wołacz od imienia Jezus to Jezu, a nie Jezusie? W tekstach kościelnych chyba zawsze widzę tę pierwszą formę, np. „Jezu, ufam Tobie” albo „Dobry Jezu, a nasz Panie”, jednak wydaje mi się ona nietypowa.

    Z poważaniem

  • Reforma pisowni – odcinek 10

    7.07.2024
    7.07.2024

    Szanowni Państwo,

    punkt 8.2 nowych, przyszłych zasad pisowni informuje: „Małą literą zapisuje się wyrazy pospolite, [...] m.in.: [...] [p]rzymiotniki utworzone od nazw własnych, zakończone na -owski, np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, [...]”. Nie jest jednak jasne, jak zapisywać pozostałe przymiotniki – te utworzone od nazw własnych, notowane dotąd w WSO PWN dużą literą jako dzierżawcze, ale zakończone na inne końcówki niż -owy i -owski, czyli: -ański (Horacjański, Justyniański, Leibnizjański, Nietzscheański, Senekański, Schellingiański, Spinozjański), -ejski (Sokratejski) i -oński (Cyceroński, Napoleoński, Platoński).


    Łączę pozdrowienia

    Michał Gniazdowski

  • spin-off lub spin-out

    6.07.2024
    6.07.2024

    Jak po polsku się zapisuje lub ewentualnie nazywa spółki typu „spin-off”? Nazwa zaproponowana w artykule: https://businessinsider.com.pl/poradnik-finansowy/oszczedzanie/spin-off-co-to-jest-i-jak-dziala-przedsiebiorstwo-odpryskowe/e62m8w0 „przedsiębiorstwo odpryskowe” według mnie brzmi okropnie.

    Pozdrawiam serdecznie

    Aleksandra

  • Wyraz co

    4.07.2024
    4.07.2024

    Witam! Mam pytanie co do interpunkcji w stwierdzeniu: „nie to co wy”. Zwłaszcza jeśli już sam zwrot występuje po przecinku, jak na przykład: „Ja przynajmniej mam klientów, nie to co wy”.

    Zasady stawiania przecinka przed „co” są dla mnie wciąż zawiłe i w wielu takich przypadkach niejednoznaczne.

  • (jak) jasny gwint

    2.07.2024
    2.07.2024

    Szanowni Państwo,

    skąd wzięło się wyrażenie Jasny gwint? Czym zasłużył sobie gwint, aby być jasnym i dlaczego ma to negatywne konotacje?

    Serdecznie pozdrawiam

  • x razy więcej lub mniej

    30.06.2024
    30.06.2024

    Szanowni Państwo,

    proszę o wyjaśnienie czy poprawnym jest użycie zwrotu często pojawiającego się w telewizji i prasie „dwa/trzy/itd. razy mniej”?. O ile „dwa/trzy/itd. razy więcej” odnosi się do iloczynu danej wielkości/zdarzenia, o tyle w stwierdzeniu „ ... razy mniej” wypowiadający odnosi się do ilorazu danej wielkości/zdarzenia. Przykładowo: Jeśli Jan ma 10 złotych a Adam 1 złoty, zatem poprawne jest stwierdzenie , że Jan ma 10 razy więcej niż Adam. Natomiast czy poprawnym będzie stwierdzenie, że Adam ma 10 razy mniej niż Jan? Czy może powinno się powiedzieć, że Adam ma 1/10 tego co Adam? Proszę o wyjaśnienie.

    Dziękuję za odpowiedź.

    Z poważaniem

    Szymon

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego