Czy wolno słowotworzyć?

Czy wolno słowotworzyć?
7.12.2010
7.12.2010
Witam,
Mam prośbę o informacje w dwóch poniższych kwestiach:
1. Czy wyraz rozskupić jest poprawny słowotwórczo? Czy mógłby być użyty jako przeciwieństwo skupić, synonim rozproszyć i zdekoncentrować?
2. Prosiłbym też o informację, jak słowotwórstwo jest spostrzegane przez językowców i osoby wykształcone w tej dziedzinie. Czy należy go unikać, tym samym dbając o czystość ojczystego języka? Czy wręcz przeciwnie – pozwalać sobie na nie w razie potrzeby?
Z wyrazami szacunku
BA
Chodzi Panu o to, jak postrzegane jest kreatywne słowotwórstwo? Stosownie do talentów słowotwórcy – autora wierszy, kalamburów, haseł reklamowych i innych wypowiedzi, w których tworzenie nowych wyrazów technikami słowotwórczymi jest spotykane. Trzeba pamiętać oczywiście o wymogach gatunku: nie każdy rodzaj wypowiedzi pozwala na tworzenie nowych słów.
Co się tyczy czasownika rozskupić, to względy fonologiczne nie stają mu na przeszkodzie. Nie mamy wprawdzie wielu słów na rozsk-, ale mamy liczne i dobrze znane słowa na rozst-, a więc o tej samej strukturze fonologicznej (roz- plus dwie samogłoski bezdźwięczne). Z fonologicznego punktu widzenia wadą słowa rozskupić jest tylko to, że trudno je wymówić, a uproszczenie wymowy grozi pomyleniem go z czasownikiem rozkupić.
Mniej korzystnie wypada ocena słowa rozskupić ze stanowiska jego morfologii, czyli budowy. Czasownik ten jest wewnętrznie sprzeczny: roz- sygnalizuje w nim odwrotne działanie niż s-. Nie znalazłem innych czasowników w polszczyźnie o takiej strukturze, ani z inicjalnym rozs-, ani z rozz-. Nie mogę też uprzytomnić sobie analogicznych struktur z innymi oponującymi przedrostkami, nie mówimy np. wywejść ani podzeskoczyć.
Nawet jednak gdyby znalazł się przykład analogiczny, pozostaje pytanie: na czym miałaby polegać przewaga rozskupić nad rozproszyć albo zdekoncentrować? Trzeba mieć istotny powód, aby tworzyć nowe słowo zamiast posługiwać się istniejącymi.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego