Dokonany zawrzeć

Dokonany zawrzeć
14.11.2018
14.11.2018
Czym gramatycznie i co oznaczają sformułowania: (1) umowach zawieranych, (2) umowach zawartych?

umowy zawierane

Kontekst:
Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów Państwa Członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami.

Czym jest słowo zawieranych? Czy jest to strona bierna czasownika, czy imiesłów przymiotnikowy bierny (niedokonany żeński w liczbie mnogiej). Jak określa czynność? Czy jest to czynność dokonana czy niedokonana? A może jest to cecha umowy? Czy ta umowa jest już zawarta, czy jeszcze nie? Czy zdanie dotyczy umów już zawartych czy tylko zawieranych?

umowy zawarte

Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów Państwa Członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie używaniu nieuczciwych warunków w umowach zawartych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami.

Tu rozumiem, że jest to przymiotnik – pewna cechy umowy, która jest zawarta i wywołuje skutki prawne.

Z wyrazami szacunku,
Ryszard Styczyński
Forma zawierane, obecna w wyrażeniu umowy zawierane (przez sprzedawców z konsumentami), to imiesłów bierny czasownika niedokonanego zawierać. W przywołanym zdaniu występuje ona (tak jak określany przez nią rzeczownik) w miejscowniku liczby mnogiej w rodzaju niemęskoosobowym.
Czasownik niedokonany (a takim jest zawierać) może wskazywać na różne aspekty czynności – na jej powtarzalność, ciągłość lub nieskończoność. W analizowanym zdaniu mamy do czynienia ze wskazaniem na czynności powtarzalne, co można ująć jako stan ciągły – po przekształceniu imiesłowu biernego w zdanie podrzędne otrzymamy treść: … mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach, które są zawierane przez sprzedawców i dostawców z konsumentami. W zdaniu tym „zawieszona jest” informacja o tym, czy zawarcie umowy (umów) już się dokonało, czy nie – mowa jest jedynie o tym, że takie umowy są (były i będą) zawierane.

W zdaniu drugim występuje imiesłów bierny czasownika dokonanego zawrzeć – także w miejscowniku liczby mnogiej, w rodzaju niemęskoosobowym. Całość można przekształcić do postaci: … mające na celu zapobieganie używaniu nieuczciwych warunków w umowach, które zostały zawarte przez sprzedawców i dostawców z konsumentami. Mowa więc o czynności dokonanej (wyrażonej czasownikiem zawrzeć).

Czuję się w obowiązku wyjaśnić, że do interpretacji tekstów prawnych (a z takich pochodzą lub do takich nawiązują analizowane zdania) nie wystarczy wiedza językoznawcza. Język prawny jest odrębnym od języka ogólnego systemem językowym i aby móc zinterpretować znaczenie jakiejś formy użytej w tekście przepisu, należy odwołać się do konwencji przyjętej w języku prawnym. Dlatego przedstawione tu analizy nie mogą być podstawą do ustalenia znaczenia jakiejś reguły prawnej czy jakiegoś pojęcia prawnego.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
  1. 14.11.2018
    Szanowna Pani,

    proszę jeszcze o wyjaśnienie czy poprawna nazwa imiesłowu nie powinna zawierać informacji że jest to:

    imiesłów przymiotnikowy bierny czasownika „zawrzeć” w aspekcie niedokonanym?
    Brzmi to zapewne trochę „technicznie”, ale ważne jest dla mnie aby porada była maksymalnie precyzyjna. Informacja o przymiotnikowym typie imiesłowu jest o tyle ważna, że tłumaczenie pochodzi od angielskiego „contracts concluded”, a reguła gramatyczna mówi, że końcówka „-ed” oraz położenie obok rzeczownika, wskazują że mamy do czynienia z imiesłowem przymiotnikowym biernym – Past Participle. Stąd zapewne tłumacz przetłumaczył to jako „umowy zawierane”, ignorując dokonany aspekt czasownika.

    Przepraszam, jeżeli jestem zbyt „precyzyjny”.

    Nie rozumiem jedynie stwierdzenia:

    W zdaniu tym „zawieszona jest” informacja o tym, czy zawarcie umowy (umów) już się dokonało, czy nie – mowa jest jedynie o tym, że takie umowy są (były i będą) zawierane.
    Czy możemy zrezygnować z bardzo rozmytego określenia „zawieszona jest”, którego nie rozumiem, lub użyć bardziej określenia konkretnego?

    Z wyrazami szacunku,
    Ryszard Styczyński


    Szanowny Panie,
    czasownik zawrzeć jest dokonany, więc jego imiesłów nie może występować w aspekcie niedokonanym.
    Jeśli zaś chodzi o stwierdzenie: W zdaniu „zawieszona jest” informacja o tym, czy zawarcie umowy (umów) już się dokonało, czy nie – mowa jest jedynie o tym, że takie umowy są (były i będą) zawierane, to miało ono oznaczać, iż w analizowanym zdaniu nie mówi się o tym, czy umowy zostały już zawarte, lecz jedynie o tym, że są (były i będą) zawierane. Używany w semantyce czasownik zawieszać ma tu sens ‘nie być aktualizowanym, nie być realizowanym’.

    Z poważaniem

    Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego