Feminatywy od czarnoksiężnik i złoczyńca

Feminatywy od czarnoksiężnik i złoczyńca

30.06.2024
30.06.2024

Szanowni Państwo,

jaka będzie najwłaściwsza – tzn. zgodna z zasadami słowotwórstwa – konstrukcja feminatywów utworzonych od wyrazów czarnoksiężnik i złoczyńca?

Z góry dziękuję za odpowiedź.

Poprawne pod względem słowotwórczym feminatywy od przywołanych rzeczowników to:

  • czarnoksiężniczka (formy żeńskie z -iczka są regularnie tworzone od rzeczowników męskich z przyrostkiem -ik, por. alkoholiczka ← alkoholik, dostojniczka ← dostojnik, ewangeliczka ← ewangelik, niewolniczka ← niewolnik, prozaiczka ← prozaik; zakończenie -iczka powstaje w wyniku dodania żeńskiego sufiksu -ka do męskiego przyrostka -ik, w którym dochodzi do wymiany [k] do [cz]);
  • złoczyńczyni (formy żeńskie z -czyni są regularnie tworzone od rzeczowników męskich z przyrostkiem -ca, por. morderczyni ← morderca, obrończyni ← obrońca, przedmówczyni ← przedmówca, władczyni ← władca, wychowawczyni ← wychowawca, zdobywczyni ← zdobywca; zakończenie -czyni powstaje w wyniku dodania żeńskiego sufiksu -yni do męskiego przyrostka -c(a), w którym dochodzi do wymiany [c] do [cz]).

Feminatywem od rzeczownika czarnoksiężnik mogłaby być również forma czarnoksiężnica, utworzona na wzór derywatów typu: pomocnica ← pomocnik, służebnica ← służebnik, wyrobnica ← wyrobnik, żałobnica ← żałobnik. Tego rodzaju derywacji mamy jednak w polszczyźnie mało. Sufiks -ica wyspecjalizował się przede wszystkim w tworzeniu nazw samic (por. np. wróblica, szympansica), a w wypadku nazw osób derywaty mają charakter ekspresywny, często pejoratywny (por. np. bałwanica, bezwstydnica, kochanica, szefica).

W feminatywie złoczyńczyni dochodzi do powielenia elementu tematycznego -czyń-, co przez wiele osób może zostać uznane za formę nie do końca „naturalną”. Derywatem „naturalniejszym” byłaby forma złoczyni, powstała w wyniku tzw. ucięcia elementu -yńca (co nie respektuje granic morfologicznych) i dodania w to miejsce przyrostka -yni. Tego rodzaju derywacji nie można jednak uznać za regularną. Być może dałoby się ją również zastosować w wypadku darczyńcy (→ darczyni), ale już rzeczownik barbarzyńca sprawiłby kłopot (→ barbarzyni (?)).

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego