Forma orzeczenia przy podmiocie szeregowym różnorodzajowym
Chciałabym zapytać o to, kiedy należy używać czasownika w formie męskoosobowej, a dokładnie o to, kiedy uznajemy, że grupa jest „mieszana”. Jeśli mamy rzeczowniki, które opisują osoby, to sytuacja jest jasna. „Dziewczynka i chłopiec byli”. Co, jeżeli mamy rzeczownik męskorzeczowy albo męskozwierzęcy? Czy wówczas też należy napisać „byli”? „Dziewczynka i kot”, „Dziewczynki i koty”, „Dziewczynka i kwiat”, „Dziewczynki i kwiaty”. Szczególnie w przypadku rzeczowników nieożywionych dziwnie dla mnie brzmi użycie formy „byli”, ale może moja intuicja mnie myli.
Pozdrawiam
Katarzyna K.
Rzeczywiście, kłopot pojawia się przede wszystkim wtedy, kiedy jeden z wyrazów tworzących podmiot wielowyrazowy występuje w rodzaju żeńskim lub nijakim, a drugi jest rodzaju męskiego, ale nieosobowego (tj. męskozwierzęcego lub męskonieżywotnego). Możliwe są następujące sytuacje:
a) rzeczownik rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej + rzeczownik rodzaju męskonieosobowego w liczbie pojedynczej → orzeczenie w liczbie mnogiej w rodzaju męskoosobowym, np.
- Dziewczynka i kot byli…
- Dziewczynka i kwiat zostali…
b) rzeczownik rodzaju żeńskiego w liczbie mnogiej + rzeczownik rodzaju męskonieosobowego w liczbie pojedynczej → orzeczenie w liczbie mnogiej w rodzaju męskoosobowym, np.
- Dziewczynki i kot byli…
- Dziewczynki i kwiat zostali…
c) rzeczownik rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej + rzeczownik rodzaju męskonieosobowego w liczbie mnogiej → orzeczenie w liczbie mnogiej w rodzaju niemęskoosobowym albo (rzadziej) w rodzaju męskoosobowym, np.
- Dziewczynka i koty były… albo: Dziewczynka i koty byli…
- Dziewczynka i kwiaty zostały… albo: Dziewczynka i kwiaty zostali…
d) rzeczownik rodzaju żeńskiego w liczbie mnogiej + rzeczownik rodzaju męskonieosobowego w liczbie mnogiej → orzeczenie w liczbie mnogiej w rodzaju niemęskoosobowym, np.
- Dziewczynki i koty były…
- Dziewczynki i kwiaty zostały…
e) rzeczownik rodzaju nijakiego w liczbie pojedynczej lub mnogiej + rzeczownik rodzaju męskonieosobowego w liczbie pojedynczej lub mnogiej → orzeczenie w liczbie mnogiej w rodzaju niemęskoosobowym, np.
- Futro i pistolet zostały…
- Futra i pistolet zostały…
- Futro i pistolety zostały…
- Futra i pistolety zostały…
Taką samą formę jak w pkt e) przyjmuje orzeczenie, gdy rzeczownik rodzaju nijakiego w liczbie pojedynczej lub mnogiej będzie stanowił składnik podmiotu wraz z rzeczownikiem żeńskim w liczbie pojedynczej lub mnogiej, odnoszącym się do osoby bądź rzeczy, np.
- Futro i torebka zostały…
- Futra i torebka zostały…
- Futro i torebki zostały…
- Futra i torebki zostały…
- Futro i dziewczyna były…
- Futra i dziewczyna były…
- Futro i dziewczyna były…
- Futra i dziewczyna były…
