Gerlach czy Gierlach?
Ale z drugiej strony Kežmarok ma polską formę Kieżmark (a nie Keżmark), a Mengušovce mają formę Mięguszowce (też z ie zamiast e). Co prawda Kieżmark dla mnie brzmi równie dobrze jak Gerlach, ale powoduje moją konfuzję brak jednoznacznej reguły tworzenia polskiej formy obcej nazwy.
Po tym przydługim wstępie moje pytania są następujące:
1. Jaka forma (Gerlach vs. Gierlach) jest poprawna?
2. Jakie jest tego uzasadnienie?
Z góry dziękuję za odpowiedź,
Andrzej Górski
12.05.2003
12.05.2003
Są dwie formy polskiej pisowni nazwy najwyższego szczytu Tatr: Gierlach i Gerlach. Ta pierwsza forma przez ostatnie stulecie była częściej używana (Taternik, Pamiętniki Tow. Tatrzańskiego, Wierchy, przewodniki). Słowniki języka polskiego podają różne formy jako poprawne (!), niektóre uznają nawet z pewnoscią błędną nazwę Garłuch. Ponieważ nazwa pochodzi z niemieckiej nazwy własnej Gerlach, jest też tak pisana w języku słowackim, czeskim i węgierskim, a równoczesnie „dobrze mi to brzmi” i dominuje w użyciu codziennym wsród turystów, nie widzę powodów, dlaczego wprowadzono formę Gierlach. Ale z drugiej strony Kežmarok ma polską formę Kieżmark (a nie Keżmark), a Mengušovce mają formę Mięguszowce (też z ie zamiast e). Co prawda Kieżmark dla mnie brzmi równie dobrze jak Gerlach, ale powoduje moją konfuzję brak jednoznacznej reguły tworzenia polskiej formy obcej nazwy.
Po tym przydługim wstępie moje pytania są następujące:
1. Jaka forma (Gerlach vs. Gierlach) jest poprawna?
2. Jakie jest tego uzasadnienie?
Z góry dziękuję za odpowiedź,
Andrzej Górski
Nazwą Gierlach zajęliśmy się dziesięć lat temu w Słowniku wyrazów kłopotliwych. Już wtedy uderzyło nas, że niektóre słowniki podają formę, której nie ma w atlasach ani podręcznikach szkolnych. Biorąc pod uwagę zwyczaj językowy, opowiedzieliśmy się wówczas za formą Gerlach. Przytoczyliśmy też pewne argumenty fonetyczne, które dawniej wspierały formę Gierlach, lecz dziś przemawiają przeciwko niej.
Od tej pory sytuacja zmieniła się na korzyść nazwy Gerlach, można ją bowiem znaleźć w Nowym słowniku ortograficznym PWN, a także w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny. Ten ostatni przytacza też formę Gierlach, ale traktuje ją jako przestarzałą. Do dziś jest ona w użyciu, podaje ją np. Wielka encyklopedia tztrzańska Zofii i Witolda Paryskich.
W Pana liście pewien fragment zwrócił moją uwagę: „Słowniki języka polskiego podają różne formy jako poprawne (!)”. Otóż oboczność form jest rzeczą normalną w języku, więc podawanie w słownikach różnych form jako poprawnych wcale nie woła o pomstę do nieba.
Od tej pory sytuacja zmieniła się na korzyść nazwy Gerlach, można ją bowiem znaleźć w Nowym słowniku ortograficznym PWN, a także w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny. Ten ostatni przytacza też formę Gierlach, ale traktuje ją jako przestarzałą. Do dziś jest ona w użyciu, podaje ją np. Wielka encyklopedia tztrzańska Zofii i Witolda Paryskich.
W Pana liście pewien fragment zwrócił moją uwagę: „Słowniki języka polskiego podają różne formy jako poprawne (!)”. Otóż oboczność form jest rzeczą normalną w języku, więc podawanie w słownikach różnych form jako poprawnych wcale nie woła o pomstę do nieba.
Mirosław Bańko
