Góral-flisak czy góral flisak?

Góral-flisak czy góral flisak?
8.06.2018
8.06.2018
Szanowni Państwo,
zastanawia mnie hasło góral-flisak, notowane przez WSO. Czy pisownia rozłączna nie byłaby bardziej wskazana? Jeśli dobrze rozumiem, chodzi po prostu o 'górala trudniącego się flisactwem'. W moim odczuciu trudno uznać te określenia za równorzędne w takim sensie, jak np. w wyrażeniu fryzjerka-kosmetyczka (przykład z WSO). Tak jak nie napiszemy (chyba) Pomorzanin-ślusarz

Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Wyrażenie góral-flisak (z łącznikiem) odsyła do pojęcia, które jest definiowane przez bycie góralem i flisakiem jednocześnie. Zapewne taki byt istnieje w świecie pozajęzykowym – tak, jak istnieje jakiś góral, który jest kucharzem, Ślązak, który jest mechanikiem, czy kielczanin, który jest nauczycielem. Czy wówczas napiszemy: góral-kucharz, Ślązak-mechanik, kielczanin-nauczyciel? Raczej nie… O matce, która jest Polką, napiszemy matka Polka, a Polaka, który jest katolikiem, określimy jako Polaka katolika.
Łącznik stosujemy w wyrażeniach składających się z członów równorzędnych, które oznaczają równoważne cechy lub funkcje osoby lub przedmiotu (https://sjp.pwn.pl/zasady/187-51-Pisownia-z-lacznikiem-dwuczlonowych-rzeczownikow-typu-laska-parasol;629542). Bycie mieszkańcem jakiegoś terenu i bycie wykonawcą jakiegoś zawodu nie są cechami równoważnymi, dlatego ja (wbrew słownikowi) napisałabym góral flisak.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
  1. 8.06.2018
    Szanowna Pani Profesor,
    sprawdziłem, że ów góral-flisak nie jest hasłem wprowadzonym w którymś z wydań WSO, ani nawet nie w NSO – tak zapisane, widniało ono już w SOJP prof. Szymczaka, przed półwieczem… Co nie zmienia faktu, że w pełni zgadzam się ze stanowiskiem Pani Profesor! Owszem, zestawienie góral flisak różni się od typowych „bezłącznikówców”, takich jak nauczyciel polonista, artysta malarz, artysta amator – w których drugi człon jest hiponimem lub stanowi funkcjonalne dookreślenie pierwszego członu. Jednakże pisownia góral flisak wydaje się jeszcze bardziej zasadna niż np. majster-klepka pilot z Ogólnopolskiego Dyktanda 2007 (w przeciwieństwie do: motorniczy-pilot, konstruktor-pilot – w których występuje równorzędność kategorii, należących do jednego zbioru „zawód”).

    À propos tego rodzaju ortopoprawek – w WSO 2010 samochód-pułapka został skorygowany na samochód pułapka. Oczywiście również moglibyśmy sobie wyobrazić byt samochód-pułapka, czyli tak skonstruowaną maszynę, by miała dwie podstawowe funkcje: i jeździła jak samochód, i stanowiła pułapkę dla swoich użytkowników… Ale przecież realnie chodzi o coś innego: o samochód, który – przez podłożenie w nim bomby – zyskał konkretną, zresztą mocno jednorazową, właściwość (podobnie jak w WSO występuje bez łącznika zestawienie: zamachowiec samobójca).

    Łączę serdeczne pozdrowienia

    Michał Gniazdowski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego