Interpretacje zdania z testu
Proszę o rozwianie moich wątpliwości dotyczących dwuznaczności pytania o podtytuł „Konrada Wallenroda”: który brzmi „Powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich”.
Zgodnie z podtytułem utwór jest powieścią historyczną. Prawda/Fałsz
1. interpretacja:
Utwór jest p. hist., tak jak stwierdza podtytuł.
Tu odp. to: fałsz, gdyż jest to p. poetycka, w tym miejscu można użyć 3 znacz. zgodny — „nie sprzeczny z czymś”. „Nie sprzecznie z podtytułem utwór jest…” — to fałsz. Tu 2. cz. jest właść. pytaniem, a 1. tylko dookreśla, że tak stwierdza podtytuł.
2:
Podtytuł wskazuje, że utwór jest p. historyczną. Tutaj odp. to prawda. Tu to 1. Cz. zdania jest nadrzędna i jest to pyt. tylko o podtytuł.
Szanowna Pani,
interpretacja przywołanego w pytaniu zdania, o którym należy orzec w kategoriach „prawdy” bądź „fałszu”, jest dwojaka i zależy z jednej strony od intencji pytającego, z drugiej zaś od kontekstu, w którym owo zdanie się pojawia. Jeśli pojawia się ono w teście dotyczącym wiedzy o gatunkach piśmienniczych w rozumieniu współczesnej nauki o literaturze, to należy odpowiedzieć: „fałsz”, chodzi bowiem – jak Pani słusznie zauważa – o powieść poetycką, a więc utwór wierszowany epicko-liryczny, będący odmianą poematu epickiego, charakterystyczny dla poetyki romantyzmu. Należy jednak zwrócić uwagę, że nawet w takim kontekście zdanie testu powinno być zredagowane bardziej jednoznacznie, por. np.
- Zgodnie z podtytułem utwór „Konrad Wallenrod. Powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich” reprezentuje gatunek literacki nazywany powieścią historyczną. Prawda / fałsz.
Jeśli natomiast kontekst jest inny, możliwa jest również odpowiedź: „prawda”. Konrad Wallenrod jest bowiem – jak wskazał sam jego autor – „powieścią historyczną”, czyli opowieścią odnoszącą się do wydarzeń przeszłych, minionych. W takim użyciu wyrażenie powieść historyczna nie stanowi określenia terminologicznego w formie stałego związku wyrazowego (por. ‘utwór epicki, pisany prozą, który obok wydarzeń, miejsc i bohaterów fikcyjnych zawiera również fakty historyczne’), lecz związek wyrazowy luźny (swobodny), w którym autor łączy doraźnie rzeczownik powieść w znaczeniu ‘opowieść, opowiadanie o czymś; podanie, legenda’ (obecnie znaczenie przestarzałe, choć nadal odnotowywane przez współczesne słowniki) z przymiotnikiem historyczny w jego podstawowym znaczeniu, tj. ‘mający za swój temat wydarzenia z czasów, które minęły’. Przy czym abstrahujemy tu od tego, że w wypadku omawianej powieści poetyckiej jej autor zastosował tzw. maskę historyczną, a więc zabieg polegający na lokalizowaniu fabuły utworu w przeszłości historycznej, jednak nie po to, aby przedstawić wizję przeszłości, lecz aby przede wszystkim za jej pomocą przekazać odwołania do czasów współczesnych.
Łączę pozdrowienia
