Jednoręki bandyta

Jednoręki bandyta
15.11.2018
15.11.2018
Szanowna Poradnio!
Ostatnio w czasie rozmowy z moim znajomym pojawił się problem z liczbą mnogą od nazwy jednoręki bandyta w znaczeniu maszyny hazardowej. Ja twierdziłem, że brzmi ona jednoręcy bandyci, natomiast znajomy uważał, że nie chodzi tu o człowieka, więc poprawna forma to jednorękie bandyty. Kto miał rację?
Rzeczywiście, wyrażenie to należałoby odmienić według wzorca niemęskoosobowego – wówczas mianownik liczby mnogiej brzmiałby jednorękie bandyty (tak jak np. przewodniki ‘publikacje z opisami atrakcji turystycznych’, piloty ‘urządzenia do sterowania jakimś odbiornikiem, np. telewizorem’). Problem w tym, że forma ta w zasadzie jest nieużywana – korpus (www.nkjp.pl) notuje ją raz, podczas gdy formę męskoosobową jednoręcy bandyci – ok. trzydziestu.
Podobnie rzecz ma się z wyrażeniem śpiący policjant (‘próg zwalniający’) – w użyciu jest forma męskoosobowa (śpiący policjanci), podczas gdy niemęskoosobowa (śpiące policjanty) w zasadzie nie występuje.
Tak więc można powiedzieć, że sporze, o którym Pani (Pan?) pisze, obie strony mają rację – ten, kto twierdzi, że należy mówić jednorękie bandyty, jest w zgodzie z systemem języka, a ten, kto uważa za poprawną formę jednoręcy bandyci, odwołuje się do uzusu (społecznego zwyczaju), który przecież w ogromnym stopniu ma wpływ na normę języka.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego