Jezuniu

Jezuniu
11.06.2010
11.06.2010
Jaką postać przyjmie w mianowniku imię, które w wołaczu brzmi Jezuniu (kolęda Lulajże, Jezuniu). Czy da się spośród kilku możliwości – Jezunio, Jezuń, mianownikowe Jezuniu (jak Stachu z porady http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=11220), może jeszcze jakoś inaczej – wskazać jedną i odrzucić pozostałe?
Zacznijmy wyjaśnienie od początku. Imię własne Jezus najpierw pojawia się w nas w przekładach Biblii i przybiera różną postać, m.in. Jesue, Joze, Jozue, Jesus, Jezus (było to spowodowane źródłem zapożyczenia, tzn. czy bezpośrednio z hebr. Jeszua, Jehoszua, czy z grec. Jesous, czy z łac. Jesus, Jozua).
Imię to miało nieregularny model odmiany, np. forma Jezu występowała w dopełniaczu i wołaczu. Podobnie było z wielością form antroponimu Chrystus, por. Kryst, Chryst, Chrystus (stąd w wołaczu zachowane do dziś Chryste i Chrystusie).
W literaturze pozabiblijnej (legendach, kolędach) imię Jezus tworzy liczne formacje hipokorystyczne, por. np. Jezusik, Jezusek, Jezusiczek, Jezuniek.
W polszczyźnie ogólnej produktywnym formantem w funkcji ekspresywno-spieszczającej był sufiks -unio. Tworzył on derywaty od rzeczowników rodzaju męskiego, por. np. dziadunio, tatunio, ojczunio, księżunio, mężunio, sędziunio, jegomościunio, oraz od imion, por. np. Stasiunio, Władziunio, Jasiunio. Imię Jezunio dobrze wpisuje się w ten produktywny model słowotwórczy.
Hipotetyczna formę Jezuń należy wykluczyć z tego względu, że -uń jest formantem nieproduktywnym, o negatywnym, pejoratywnym nacechowaniu ekspresywnym (por. lizuń ‘człowiek podlizujący się’). W kolędowej kołysance ta forma imienia nie mogła więc wystąpić.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego