Katakliczny

Katakliczny

15.06.2020
15.06.2020

Zajmuję się zawodowo tłumaczeniami z języka angielskiego i trafiłem właśnie na słowo cataclysmic. Moim pierwszym skojarzeniem było katakliczny, ale chcąc się upewnić, że takie słowo w języku polskim w ogóle istnieje, przeprowadziłem poszukiwania, ale niestety znalazłem jedynie szczątkowe informacje. Są to skany ze starych publikacji, jak np. na stronie https://nfjp.pl/lemma/katakliczny czy w rozdziale „Śpiew końcowy” poematu K. Baczyńskiego „Wesele poety”. W słowniku PWN (ani w korpusie na stronie sjp.pwn) niestety nie udało mi się znaleźć żadnych odniesień, a bardzo zależałoby mi na pewności, że moje użycie w tłumaczeniu słowa katakliczny zamiast katastroficzny jest uzasadnione. Dodam, że tłumaczony przeze mnie tekst (instrukcja do gry bitewnej Warhammer 40,000) jest dosyć specyficzny i dobrze znosi archaizmy.

Szanowny Panie, istotnie, przymiotnika katakliczny używał Krzysztof Kamil Baczyński – mnie udało się znaleźć dwa fragmenty: „Spełnia się brzemię kataklicznych nocy / jak niebo odwalanych z ramion ludzi ostatnich” (wiersz bez tytułu, z 1941 r.) oraz „Ziemia podobna kataklicznym snom” („Wesele poety”, z 1942 r.). Oprócz tego znajdujemy (dość rzadko, ale jednak) go w tekstach współczesnych – zawsze odnosi się do kataklizmu: Istotnym [sic!] w malarstwie artystki jest uchwycenie żywiołu natury, ważnym [sic!] jest czynnik katakliczny, dramatyczny, element napięcia, poruszenia pejzażu, uchwycenie subtelnych zmian meteorologicznych (źródło: Okręg Warszawski Związków Artystów Plastyków; tekst z 2015 r.), …poetyka pokazywania zjawisk kataklicznych we współczesnych stacjach telewizyjnych (A. Pieńkos „Wulkaniczne spektakle natury w sztuce nowoczesnej”: https://www.cyfrowaetnografia.pl/items/show/6061 – tu jeszcze dwa użycia, Mamy katakliczny pożar: https://joemonster.org/, Jeden katakliczny wstrząs o dużej sile i dużym obszarze i pada energetyczna sieć: https://marucha.wordpress.com/2011/09/13/lyndon-larouche-wkrotce-zgina-miliardy-ludzi%E2%80%A6-chyba-ze%E2%80%A6/, czarny, katakliczny humor to jej żywioł: http://najlepsze-blogi.pl/pamietniki-i-dzienniki/tesknoty-prostaka,s,16321.html Na tym tle zagadkowy wydaje się tekst mówiący o dodatkach krawieckich (guzikach) w kształcie kotów: Idealny dodatek dla każdej kotki! Subtelny, ale katakliczny. Eleganckie, ponieważ są wykonane z drewna. Znacznie lepiej niż noszenie kociego swetra z polarowymi spodniami w kotki: https://pl.howtodowell.com/91847-Laser-cut-cat-buttons-62. Katakliczny jest utworzony według modelu (por. diabolizmdiaboliczny, anabolizmanaboliczny, metabolizmmetaboliczny, somnambulizmsomnabuliczny itd.), jeśli więc jest potrzebny (a jest), to nic nie stoi na przeszkodzie, by go używać. Z pozdrowieniami

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego