Kiedy mnie, a kiedy mi?

Kiedy mnie, a kiedy mi?
9.01.2019
9.01.2019
Szanowni Państwo,
które zdanie jest poprawne: Czy tylko mi tego brakuje? czy Czy tylko mnie tego brakuje? Jednym słowem – czy wyraz tylko wymaga dłuższej formy zaimka? Słownik poprawnej polszczyzny podaje przykład Brakuje mi chleba, ale nie znalazłam w nim przykładów ze słowem tylko w połączeniu z zaimkami.

Serdecznie dziękuję za pomoc.
Długie formy zaimków stosujemy w pozycji akcentowanej, czyli – jak podaje podręcznik prof. Hanny Jadackiej Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia (PWN, Warszawa, 2006, s. 85) – „np. na początku i na końcu zdania […] oraz w składzie konstrukcji paralelnych, gdy stanowią człony opozycji […]”. Pierwszą sytuację ilustrują zdania: Mnie się tak wydaje oraz Dałem to jemu, a drugą – Dałem to jemu, nie tobie. Wnikliwy czytelnik zapewne zauważył, że w przywołanej regule występuje wyrażenie na przykład. Należy z tego wnosić, że wskazane tu konteksty nie są jedynymi, w których mamy do czynienia z pozycją akcentowaną. Czy zatem lokalizację zaimka po inicjalnym wyrażeniu składającym się z dwóch partykuł – pytajnej czy i ograniczającej tylko – należy uznać za akcentowaną? Wydaje się, że tak, a potwierdzeniem tego przypuszczenia niech będą użycia zarejestrowane w korpusie języka polskiego (www.nkjp.pl). Ciąg znaków czy tylko mnie występuje ok. 120 razy, z czego część stanowią konstrukcje, w których mnie jest biernikiem lub dopełniaczem (Czy tylko mnie dotknęło to coś…, Ciekawe, czy tylko mnie to spotyka…) – po ich odrzuceniu zostaje nam ok. 80 użyć celownikowych: Czy tylko mnie się tak wydaje…, Czy tylko mnie przypadł do gustu…, Czy tylko mnie się to kojarzy… Więcej, bo ok. 180 notowań, ma wyrażenie czy tylko mi (Czy tylko mi się wydaje…, Czy tylko mi się to śni…, Czy tylko mi strona logowania się pokazuje…), jednak użycie tu krótkiej formy zaimka można wiązać z jego ogólną ekspansją (wbrew zasadzie o stosowaniu go wyłącznie w pozycji nieakcentowanej) i powszechnym stosowaniem na początku zdania (por. niezwykle częste, wręcz dominujące obecnie: Mi się wydaje, że…, Mi się to podoba… itd.). O ile jednak zdania typu Mi się to podoba rażą (przynajmniej mnie), o tyle już Czy tylko mi się to podoba? już są bardziej akceptowalne.
A zatem – jeśli na początku zdania mamy dwie partykuły, to poprawne są obie konstrukcje: ta z zaimkiem długim i ta z zaimkiem krótkim.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego