Kogo, czego nie ma? Roweru, ale: skutera

Kogo, czego nie ma? Roweru, ale: skutera

25.03.2023
25.03.2023

Dzień dobry,

zastanawia mnie odmiana słów rower oraz skuter w dopełniaczu. Z tego co udało mi się znaleźć, będzie to odpowienio „roweru” i „skutera”, czy jednak nie powinno być „skuteru”? Brzmi to nienaturalnie, ale byłoby w mysl zasady, że słowa obcego pochodzenia rodzaju męskiego w dopełniaczu mają literę -u, roweru, deseru, itp. Z jakiego powodu w tym wypadku mówimy „skutera”? Z góry dziękuję za pomoc.

Podstawową zasadą przy wyborze końcówek -u lub -a w wypadku rzeczowników nieżywotnych rodzaju męskiego jest brak zasad. Można jedynie podać na bardzo ogólnym poziomie wskazówki co do przydziału obu końcówek poprzez wskazywanie grupy wyrazów (o wspólnej budowie, znaczeniu lub pochodzeniu), których elementy przyjmą RACZEJ końcówkę -a niż -u lub odwrotnie. W wielu wypadkach dopuszcza się formy oboczne (np. tapczanu albo tapczana, karabinu albo karabina). Wątpliwości szczegółowe, niestety, trzeba zawsze rozstrzygać za pomocą słownika.

Nie istnieje zatem zasada, w myśl której słowa obcego pochodzenia powinny mieć w dopełniaczu końcówkę -u. Owszem, wiele wyrazów pochodzenia obcego, w tym nowe zapożyczenia o oryginalnej lub nieustabilizowanej postaci graficznej, ma końcówkę -u (por. np. biznes – biznesu, design – designu, dressing – dressingu, kabaret – kabaretu, koncern – koncernu, makijaż – makijażu), ale wiele słów ma końcówkę -a (por. np. burger burgera, brydż – brydża, komputer – komputera, poker – pokera). Podobnie jest z rzeczownikami przywołanymi w pytaniu: rower (ang. Rover, nazwa firmowa) – roweru, ale: skuter (ang. scooter) – skutera. Ponadto spora grupa zapożyczeń ma końcówki oboczne (por. np. bilard – bilardu albo bilarda, laptop – laptopu albo laptopa, smartfon – smartfonu albo smartfona, tablet – tabletu albo tableta).

O wyborze danej końcówki w wypadku zapożyczeń decydują przede wszystkim rodzimi użytkownicy polszczyzny (uzus). Tzw. wyrównania analogiczne we fleksji zachodzą w ramach naturalnych procesów językowych w czasie. Doboru końcówek nie reguluje się administracyjnie po to tylko, aby grupa wyrazów o określonym znaczeniu bądź pochodzeniu miała w danej formie przypadkowej analogiczne końcówki.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego