Królowa korony

Królowa korony
11.07.2019
11.07.2019
Czy sformułowanie: Maryjo, królowo korony Polski jest poprawne?
Znane z popularnej pieśni kościelnej „Maryjo, Królowo Polski…” ukazuje, że rzeczownik użyty jako określenie innego rzeczownika przybiera (zazwyczaj) postać dopełniacza liczby poj. (gałąźakacji; bratojca; stadionLegii; poszukiwanieprawdy itp.). Jest to tzw. przydawka dopełniaczowa. Wezwanie modlitewne „Maryjo, Królowo Korony Polskiej”, jak wynika z przekazów historycznych pojawiło się za sprawą króla Jana Kazimierza, który polecił Matce Boskiej sprawy naszej znękanej najazdem szwedzkim ojczyzny (król ślubował w ten sposób szczególną cześć NMP przed wizerunkiem MB Łaskawej, 1 IV 1656 r. w katedrze lwowskiej). W dwudziestoleciu międzywojennym za zgodą papieża Benedykta XV trafiło ono do Litanii Loretańskiej (po wojnie zastąpiło je wezwanie: Królowo Polski). Tyle ciekawego skądinąd fragmentu historii kultu maryjnego w Polsce.
Skupmy nieco uwagi na sprawach językowych. Z przedstawionej już informacji gramatycznych wynika, że jedyną właściwą formą tego wokatywnego wezwania jest: Maryjo, Królowo Korony Polskiej, ponieważ zamyka je żeńska forma przymiotnika polski. Tak też jest ta fraza zapisywana w tekstach: Maryja Królowa Korony Polskiej. Błędne brzmienie najpewniej jest wynikiem mechanicznego powtórzenia formy utrwalonego dobrze połączenia Królowo Polski i niepewność co do rzeczywistej postaci dawnej nazwy naszego kraju (oficjalnie: Korona Królestwa Polskiego, w formie skrótowej: Korona). Trudno dziś dociec, dlaczego we Lwowie nie padły słowa: Maryjo, Królowo Korony Królestwa Polskiego, a użyto identyfikującego etnicznie przymiotnika; być może po prostu nasi przodkowie zdawali sobie dobrze sprawę z trudności, jakie niesie dla wymowy nagromadzenie kilku słów zaczynających się od tej samej spółgłoski (por. Król Karol kupił królowej Karolinie korale….). Ale królestwo eufonii to już temat na całkiem inną opowieść.
Kazimierz Sikora, Uniwersytet Jagielloński
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego