Kupujemy jedną sztukę warzywa o nazwie por

Kupujemy jedną sztukę warzywa o nazwie por
16.11.2018
16.11.2018
Dzień dobry,
jak brzmi prawidłowe pytanie: Gdzie kupię por? czy Gdzie kupię pora? Jedni twierdzą, że pora należy odmienić przez biernik, drudzy, że przez dopełniacz. Jestem przekonany, że pytamy czego nie ma, czego szukamy. Proszę o uzasadnienie.
Rzecz dotyczy formy biernika rzeczownika męskiego nieżywotnego, nie zaś wyboru przypadka (biernik czy dopełniacz?). Inaczej mówiąc, czasownik kupować wymaga biernika (kupuję kogo? co?), a zatem wątpliwość, która forma jest poprawna: kupuję por czy kupuję pora, pojawia się nie w związku z doborem przypadka, lecz w związku z wyborem formy biernika (por – z końcówką zerową / pora – z końcówką -a). To tyle wyjaśnień teoretycznych, lecz podstawowych.
Choć chcielibyśmy, żeby w języku wszystko było stabilne, jednoznaczne i uporządkowane, to nie możemy liczyć na taki luksus. Niektóre kategorie gramatyczne są w procesie zmiany, przez co nie ma jednoznacznych reguł dotyczących ich używania. Taką kategorią jest właśnie biernik rzeczowników męskich nieżywotnych – choć systemowo mają one końcówkę zerową (czyli, mówiąc potocznie, nie przybierają żadnej końcówki: widzę dom, mam stół, jem obiad, kupiłam chleb, mam samochód, pożyczyłem od niej długopis itd.), to wiele z nich ma końcówkę -a, co w ich wypadku jest poprawnym i jedynym możliwym sposobem utworzenia tego przypadka (palę papierosa, wydał rubla, zarobił dolara, tańczyli poloneza itd.). Jednak nie zawsze akceptujemy formy biernika z końcówką -a – choć wiele osób mówi: wyrwał zęba, zawiązał buta, zjadł torta, to jedynymi poprawnymi są wciąż te bezkońcówkowe: wyrwał ząb, zawiązał but, zjadł tort. W wypadku pewnej grupy wyrazów (są to m.in. nazwy dań, potraw itd.) norma przewiduje wariantywność – formy bezkońcówkowe (zjadł kotlet, obrał banan, kupił por) jako staranne, a formy z końcówką (zjadł kotleta, obrał banana, kupił pora) jako mniej staranne, ale wciąż poprawne. Tak więc poprawne są obie formy: zjadł por i zjadł pora, przy czym pierwsza jest lepsza, staranniejsza.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę

Znaleziono w książkach Grupy PWN

Trwa wyszukiwanie...  
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego