Lekarstwo na miłość (i na raka)

Lekarstwo na miłość (i na raka)
26.11.2016
26.11.2016
Szanowni Państwo,
czy sformułowanie lek na (raka) jest poprawne? Czy nie powinniśmy mówić/pisać wyłącznie lek przeciwko (rakowi)?
Uważam, że pierwsza konstrukcja jest poprawna, ale nie potrafię tego wyjaśnić osobie 30 lat starszej ode mnie. Czy mógłbym Państwa prosić o opinię?

Z poważaniem
Jakub Pieniążek

Słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego podaje następujące połączenia wyrazu lek:
lek od czegoś albo lek na coś – ‘usuwający jakieś dolegliwości’ (lek od kaszlu, lek na kaszel)
lek na coś – ‘leczący określony narząd’ (lek na wątrobę, lek na serce)
lek przeciw czemuś – ‘zapobiegający chorobie, leczący coś’ (lek przeciw gruźlicy).

Wynikałoby z tego, że poprawne jest wyłącznie wyrażenie lek przeciw rakowi. W praktyce jednak zakresy użycia rzeczownika lek, opisane w pierwszym i trzecim punkcie, mieszają się – w użyciu są wyrażenia zarówno lek na raka, lek na anginę, lek na cukrzycę itp., jak i lek przeciw wymiotom, lek przeciw poceniu się, lek przeciw biegunce. Jak widać, konstrukcja lek na…, która zasadniczo ma wskazywać na dolegliwości, a nie na chorobę, jest używana z nazwami chorób (lek na anginę), podczas gdy nazwy dolegliwości (biegunka, wymioty) łączone są z wyrażeniem lek przeciw…, a nie tylko (jak wskazuje słownik) – z lek na…. Wynika z tego, że zakresy łączliwości rzeczownika lek się zrównały i obecnie mówimy zarówno lek na raka oraz lek przeciw rakowi, jak i lek przeciw wymiotom oraz lek na wymioty. Wszystkie połączenia można uznać za poprawne.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego