Lekarstwo na miłość (i na raka)
czy sformułowanie lek na (raka) jest poprawne? Czy nie powinniśmy mówić/pisać wyłącznie lek przeciwko (rakowi)?
Uważam, że pierwsza konstrukcja jest poprawna, ale nie potrafię tego wyjaśnić osobie 30 lat starszej ode mnie. Czy mógłbym Państwa prosić o opinię?
Z poważaniem
Jakub Pieniążek
26.11.2016
26.11.2016
Szanowni Państwo,czy sformułowanie lek na (raka) jest poprawne? Czy nie powinniśmy mówić/pisać wyłącznie lek przeciwko (rakowi)?
Uważam, że pierwsza konstrukcja jest poprawna, ale nie potrafię tego wyjaśnić osobie 30 lat starszej ode mnie. Czy mógłbym Państwa prosić o opinię?
Z poważaniem
Jakub Pieniążek
Słownik poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego podaje następujące połączenia wyrazu lek:
lek od czegoś albo lek na coś – ‘usuwający jakieś dolegliwości’ (lek od kaszlu, lek na kaszel)
lek na coś – ‘leczący określony narząd’ (lek na wątrobę, lek na serce)
lek przeciw czemuś – ‘zapobiegający chorobie, leczący coś’ (lek przeciw gruźlicy).
Wynikałoby z tego, że poprawne jest wyłącznie wyrażenie lek przeciw rakowi. W praktyce jednak zakresy użycia rzeczownika lek, opisane w pierwszym i trzecim punkcie, mieszają się – w użyciu są wyrażenia zarówno lek na raka, lek na anginę, lek na cukrzycę itp., jak i lek przeciw wymiotom, lek przeciw poceniu się, lek przeciw biegunce. Jak widać, konstrukcja lek na…, która zasadniczo ma wskazywać na dolegliwości, a nie na chorobę, jest używana z nazwami chorób (lek na anginę), podczas gdy nazwy dolegliwości (biegunka, wymioty) łączone są z wyrażeniem lek przeciw…, a nie tylko (jak wskazuje słownik) – z lek na…. Wynika z tego, że zakresy łączliwości rzeczownika lek się zrównały i obecnie mówimy zarówno lek na raka oraz lek przeciw rakowi, jak i lek przeciw wymiotom oraz lek na wymioty. Wszystkie połączenia można uznać za poprawne.
lek od czegoś albo lek na coś – ‘usuwający jakieś dolegliwości’ (lek od kaszlu, lek na kaszel)
lek na coś – ‘leczący określony narząd’ (lek na wątrobę, lek na serce)
lek przeciw czemuś – ‘zapobiegający chorobie, leczący coś’ (lek przeciw gruźlicy).
Wynikałoby z tego, że poprawne jest wyłącznie wyrażenie lek przeciw rakowi. W praktyce jednak zakresy użycia rzeczownika lek, opisane w pierwszym i trzecim punkcie, mieszają się – w użyciu są wyrażenia zarówno lek na raka, lek na anginę, lek na cukrzycę itp., jak i lek przeciw wymiotom, lek przeciw poceniu się, lek przeciw biegunce. Jak widać, konstrukcja lek na…, która zasadniczo ma wskazywać na dolegliwości, a nie na chorobę, jest używana z nazwami chorób (lek na anginę), podczas gdy nazwy dolegliwości (biegunka, wymioty) łączone są z wyrażeniem lek przeciw…, a nie tylko (jak wskazuje słownik) – z lek na…. Wynika z tego, że zakresy łączliwości rzeczownika lek się zrównały i obecnie mówimy zarówno lek na raka oraz lek przeciw rakowi, jak i lek przeciw wymiotom oraz lek na wymioty. Wszystkie połączenia można uznać za poprawne.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski