Liczebniki główne

Liczebniki główne

10.05.2024
10.05.2024

Dzień dobry,

liczebniki główne odmieniają się przez rodzaje, czy może mają określony rodzaj?

Pozdrawiam.

Liczebniki obejmuje klasę leksemów o prymarnej funkcji składniowej przydawki. Oznaczają liczbę lub kolejność przedmiotów. Należą do odmiennych części mowy.

Liczebniki główne odmieniają się przez przypadki i rodzaje. Liczebnik oznaczany cyfrą 1 przyjmuje trzy formy rodzajowe w liczbie pojedynczej: rodzaj męski (np. jeden dzień), żeński (np. jedna noc) i nijaki (np. jedno słowo). Zapisowi cyfrowemu 2 odpowiadają cztery oddzielne formy: dla rodzaju męskiego nieosobowego i rodzaju nijakiego (np. dwa buty, dwa oparcia), dla rodzaju żeńskiego (np. dwie kobiety), a ponadto oboczne formy męskoosobowe (np. dwaj narciarze, dwóch narciarzy). W liczebnikach 3 i 4 utrzymuje się oboczność form męskoosobowych (tzn. trzej albo trzech, czterej albo czterech), a dla pozostałych rodzajów jest jedna wspólna forma (tzn. trzy, cztery). W wypadku liczebników od 5 wzwyż zróżnicowanie rodzajowe ogranicza się tylko do przeciwstawienia form męskoosobowych wszystkim pozostałym.

Wyjątkowo liczebniki główne tysiąc, milion, miliard, bilion itd. zachowują niektóre cechy rzeczowników, w tym m.in. mają określony rodzaj gramatyczny (jako kategorię selektywną). Jest to rodzaj męski, por. np. (ten) tysiąc mężczyzn, tysiąc koni, tysiąc stołów, tysiąc kobiet, tysiąc dzieci.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego