Miejsce myślnika

Miejsce myślnika

16.12.2023
16.12.2023

W Poradni są dwie sprzeczne odpowiedzi na pytanie o to, czy myślnik może lub musi pozostać na końcu wiersza. Mirosław Bańko odpowiada, że może, ale nie musi (https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/myslnik;4782.html), natomiast Adam Wolański, że powinien zostać na końcu (https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Myslnik-na-koncu-wiersza;18858.html). Czy możecie to Państwo jednoznacznie rozstrzygnąć?

Szanowny Panie,

wskazane przez Pana odpowiedzi pisane są z dwóch różnych perspektyw, stąd może wrażenie, że są one „sprzeczne”. Odpowiedź prof. M. Bańki odnosi się do zasad interpunkcyjnych, które omawianego tu problemu w ogóle nie normalizują. Dlatego też Pan Profesor pisze nieco żartobliwie, że „[m]yślnikowi jest wszystko jedno”, po której stronie wiersza stoi. Moja odpowiedź natomiast odwołuje się do norm edytorskich (właściwych dla publikacji profesjonalnych), które kwestię umiejscowienia myślnika regulują. W tekście ciągłym – zgodnie z normami mikrotypograficznymi – myślnik w formie pauzy ( — ) lub półpauzy ( – ) występujący w łamie, którego wiersze liczą czterdzieści znaków i więcej, musi pozostać na końcu wiersza. Natomiast w bardzo wąskich łamach, które liczą mniej niż 40 znaków typograficznych, myślnik może pozostać na końcu wiersza albo też – jeśli się nie mieści – może zostać przeniesiony do następnego wiersza.

O pozostawieniu myślnika na końcu wiersza decydują nie tylko względy estetyczne, lecz przede wszystkim funkcjonalne. Chodzi bowiem o to, by czytelnik – nim jeszcze przeniesie wzrok do następnego wiersza – wiedział, że pojawia się znak, który wpływa na odczytanie (interpretację, zrozumienie itp.) określonej części wypowiedzenia. Myślnik umieszczany jest bowiem często przed członem zdania, który w sposób szczegółowy ujmuje to, co wcześniej zostało zarysowane w sposób ogólny. Może również poprzedzać element nieoczekiwany, zaskakujący czytelnika. W końcu także oznacza pauzę retoryczną, która podczas głośnego czytania wymaga zawieszenia głosu.

Łączę pozdrowienia

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego